کمک‌های پنهانی‌غرب به‌شورشیان سوریه

صراط:دولت‌های غربی و متحدانشان در خاورمیانه نگران افزایش قدرت گروه‌های اسلامگرای افراطی در درگیری‌های سوریه هستند. آمریکا اخیرا قول داد که میزان کمک‌های "غیرکشنده و مرگبار" به ارتش آزاد سوریه، که گرایش‌های سکولارتری دارد، را افزایش دهد. اما گزارش‌هایی هم وجود دارد که بر اساس آنها نیروهای نظامی آمریکا در اردن به گروه‌های برگزیده‌ای از پیکارجویان ارتش آزاد سوریه آموزش می‌دهند. البته این ادعاها رسما تکذیب شده است. در یک مجتمع آپارتمانی معمولی در شهرکی در اردن با یکی از فرماندهان ارشد ارتش آزاد سوریه ملاقات کردیم. او تنها به این شرط که هویتش فاش نشود قبول کرد که با بی‌بی‌سی گفتگو کند.

او گفت: "آموزش‌ها بر نحوه استفاده از سلاح‌های کوچک و متوسط، و همچنین خمپاره و آرپی‌جی متمرکز بود." این فرمانده شخصا در دوره‌های آموزشی شرکت نکرده بود، اما بعضی از نیروهای تحت امر او این کار را کرده بودند، و از او خواسته شده بود فهرستی از اسامی را برای دوره‌های آموزشی بعدی ارائه کند. او گفت که آموزش نیروها در یک مجموعه نظامی در بیرون پایتخت اردن انجام شده است. برخی منابع دیگر در ارتش آزاد سوریه هم این حرف‌ها را تأیید کرده اند، و به بی‌بی‌سی گفته اند که پیکارجویان در گروه‌های نسبتا کوچکی آموزش دیده اند و دوره‌های آموزشی دو هفته طول کشیده است.

دولت اردن آموزش دیدن نیروهای ارتش آزاد سوریه در خاک این کشور را تکذیب کرده است. آمریکا رسما واکنشی به ادعای دخالتش در آموزش این نیروها نشان نداده، و تأکید کرده که کمک‌هایش به ارتش آزاد سوریه اکیدا "غیر کشنده" است. اما دور از دوربین‌ها و موضع‌گیری‌های رسمی، مقامات هر دو کشور تلویحا وجود اردوگاه‌های آموزشی و حضور مربیان آمریکایی را تأیید کرده اند.

اوایل ماه آوریل (فروردین ۱۳۹۲) روزنامه واشنگتن پست خبر داد که با توجه به پیشروی‌های شورشیان در مناطق جنوبی سوریه، قرار است آموزش‌ها با سرعت بیشتری دنبال شوند. منابع اطلاعاتی غربی گفته اند که ممکن است شرکت‌های امنیتی خصوصی آمریکایی آموزش شورشیان را برعهده بگیرند.

این فرمانده ارتش آزاد سوریه در مورد اینکه چگونه تابعیت مربیان را شناسایی کرده، گفت: "بیشتر شورشیان قبلا تحصیلاتی داشته اند و برایشان تشخیص لهجه آمریکایی مربی سخت نیست. البته او به‌کمک مترجم با نیروها صحبت می‌کرد، اما از نحوه حرف زدنش معلوم بود که آمریکایی است."

اما به گفته این فرمانده، مردان تحت امر او از کیفیت و سطح آموزش‌ها راضی نبوده اند: "بیشتر پیکارجویان ناراضی بودند، چون سطح آموزش‌ها بسیار ابتدایی بود. آنها پیش از اینکه به انقلاب بپیوندند، استفاده از سلاح‌های کوچک و متوسط را بلد بودند. خیلی‌هایشان می‌گفتند که این آموزش‌ها چیزی به توانایی‌های ارتش آزاد سوریه اضافه نمی‌کند."

اما در کنار ارتش آزاد سوریه گروه‌های دیگری هم هستند که از اردن به‌عنوان پایگاهی برای پیگیری اهدافشان در سوریه استفاده می‌کنند، و این اهداف لزوما با هدف‌های آمریکا مطابقت ندارد.

'قانون خدا روی زمین'شهر معان که در جنوب امان واقع شده، با خودرو دو ساعت با پایتخت اردن فاصله دارد، و راه میان این دو شهر از بیابان‌های بی آب و علف اردن می‌گذرد.

در مجتمعی در حاشیه این شهر با یکی از رهبران سلفیان اردن بنام ابوسیاف ملاقات کردیم. البته نام کامل او محمد الچلبی است. او در سال ۲۰۰۴ به دست داشتن در توطئه حمله (با همکاری القاعده) به یک پایگاه نظامی اردن متهم، و مجرم شناخته شد. این پایگاه محل سکونت سربازان آمریکایی بود. آقای چلبی بعدا به اعدام محکوم شد، اما در مجازاتش تخفیف داده شد. او حالا آزاد است و مشغول نفرگیری در میان جوانان اردنی است.

این جوانان به سوریه فرستاده می‌شوند تا به شورشیان اسلامگرای جبهه نصرت بپیوندند. او می‌گوید: "۵۰۰ نفر از نیروهای ما (سلفیان اردنی) در سوریه می‌جنگند، که تابحال ۳۰ نفرشان کشته شده اند. من به این مردان جوان می‌گویم که هر مسلمانی وظیفه دارد به کمک مردم بی‌دفاع سوریه بشتابد."

اوایل این ماه رهبران جبهه نصرت وفاداری خود به القاعده را اعلام کردند. آقای چلبی می‌گوید که جنبش سلفی او اهداف مشابهی دارد: "هدف ما تأسیس دولتی اسلامی است که شریعت خداوند را پیاده کند. هر حکومتی غیر از این حکومت کفر است و باید سرنگون شود."

فعلا ارتش آزاد سوریه، که گرایش‌های سکولارتری دارد، و اسلامگرایان جبهه نصرت هدف مشترکی دارند: کنار زدن بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، از قدرت. اما میان این دو گروه شکاف ایدئولوژیک بزرگی وجود دارد، و بسیاری از این بیم دارند که همین شکاف باعث ادامه و طولانی شدن درگیری‌ها شود.

آقای چلبی می‌گوید: "ما امیدواریم که با سقوط حکومت بشار اسد، درگیری‌ها در سوریه به پایان برسد، اما اعتقاد شخصی من این است بعد از سقوط حکومت نبردهای دیگری در پیش است. مبارزه تا برقراری قوانین الهی روی زمین ادامه خواهد داشت."


از او پرسیدم: "روی زمین؟". او پاسخش را اصلاح کرد و گفت: "در سوریه." زیرساخت‌های اردن از عهده پاسخگویی به آوارگان سوری برنمی‌آید. از زمان آغاز درگیری‌ها، حدود نیم میلیون سوری از مرزهای جنوبی این کشور به اردن گریخته اند.

اما چیزی که باعث نگرانی شدید امان شده، دورنمای تسلط یافتن اسلامگرایان بر نواحی مرزی سوریه با این کشور، آنهم با کمک سلفی‌های اردنی است.

محمود اردیسات، مدیر مرکز مطالعات استراتژیک در آکادمی مطالعات دفاعی ملک عبدالله دوم در امان می‌گوید: "این آخرین چیزی است که دوست داریم اتفاق بیفتد. حضور گروه‌های افراطی در سوریه باعث می‌شود که ما در آینده نزدیک با مشکلات زیادی روبرو شویم."

اما تلاش کافی و به‌موقعی برای مهار قدرت گرفتن جبهه نصرت انجام نگرفته است. فرمانده ارتش آزاد سوریه که با ما ملاقات کرد، گفت که پیکارجویان گروه‌های سکولار از این گروه‌ها جدا می‌شوند، و به اسلامگرایان می‌پیوندند، چرا که آنها امکانات مالی و تجهیزات بهتری در اختیار دارند. او گفت: "کمبود منابع مالی ما باعث شده بسیاری از نیروهایمان به جبهه نصرت بپیوندند. قبلا در منطقه ما جبهه نصرت بیشتر از ۱۰ یا ۱۵ نیرو در اختیار نداشت، و من همه آنها را به اسم می‌شناختم. اما حالا عده آنها به هزاران نفر رسیده است."

منبع: BBC