"لنگه كفش" سوراخ در بيابان سيماي جمهوري اسلامي

البته در نظر گرفتن واژه «يا» در اين نوشتار صرفا به اين دليل است که احتمال وجود اثري با يکي از ويژگي‌هاي فوق را ناديده نگرفته باشيم ، زيرا حداقل مرور ذهني نويسنده مويد اين واقعيت است که اساسا «تعاليم ديني ، مذهبي ، شعائر اسلامي و ترويج هنرمندانه آن» يک شاخص ناياب در آثار هنري توليد شده تحت نظارت وزارت ارشاد و سيماي جمهوري اسلامي ايران محسوب مي‌شوند. 

احتمالا به همين دليل هم كمتر مي‌خوانيد که از يک اثر تمجيد شده باشد. اما به هر حال پس از مدتها آفتاب از مغرب طلوع کرد و يکي از توليدات سيما هرچند که با اشکالات فاحش همراه بود اما با محوريت تعاليم ديني ، مذهبي و شعائر اسلامي و ترويج هنرمندانه آن با نام پايتخت۲ درتعطيلات نوروز روي آنتن رفت. 

اپوزيسيون در جماعت قورباغه‌هاي هفت تير كش! 

هر چند انحراف از برخي معيارها دراين سريال موجبات ناخرسندي يک حزب اللهي را فراهم مي‌آورد اما وقتي در اين شهر شلوغ و قورباغه‌هاي هفت تير کش!(۱) شاهد هجمه به يک اثر با اين مشخصات مي‌شويم بريک منتقد حجت تمام مي‌شود که بايد ضمن فرو خوردن خشم خود تيغ تيز قلمش را کمي کند و کفه تمجيد را سنگين‌تر کند، چون به هر حال در جامعه هنري روشنفكر زده و روشنفكر نماي کنوني ايران كساني هم پيدا شده اند که جرئت و قصد ساختار شكني دارند! و در واقع در نمونه آماري، اپوزيسيون محسوب مي‌شوند. خب چه مي‌شود کرد؟! پس از ۳۴ سالگي انقلاب اسلامي وضع هنر مقاوم در برابر نفوذ پذيري ، آنقدر خراب است که در اين جماعت حداقلي بيگانه با ارزشهاي اسلامي و انقلابي ، سازندگان آثاري با انديشه و طرز فکر نويسنده و کارگردان پايتخت ۲ گوهر‌هاي کمياب محسوب مي‌شوند و آثارشان لنگه کفش‌هايي در بيابان.

سريال پايتخت ۲ مجموعه اي بود که علي رغم سيطره برخي از اشکالات بديهي شرعي برآن، داراي ويژگي‌هاي نمايان مذهبي بود که تقريبا سالهاست اثري از آن در يک سريال تلويزيوني ديده نمي‌شود. به هرحال در اين شلم شوربا که برخي صاحب تريبون‌هاي کج فهم با فتاواي شخصي خود دانسته يا ندانسته مشغول ايجاد اغتشاش در اعتقادات ديني مخاطب مي‌شوند، تمجيد از سريال پايتخت۲ ضمن ذکر معايبش واجب به نظر مي‌رسد. 

سريال اعصاب خردكن براي روشنفكرها 

تصميم به تشكر از اين سريال زماني تقويت مي‌شود كه طي مطالعه نقدهاي موجود از پايتخت۲ حتي يک سطر پيدا نمي‌کني که از ويژگي‌هاي مورد تاکيد در اين نوشتار گفته باشد و با محوريت اين معيارها به نقد مجموعه مذکور پرداخته باشد.

حالا براي اينکه بفهميد چقدر وضع خراب است به اين بند که برگرفته از نوشتار دريك پايگاه نقد هنري به نام«مرجع نقد و بررسي سريال» است توجه كنيد:«پايتخت دوم تکه پازلي سياسي -ديني - و طنز مسخره واري است که همش رو اعصاب آدم راه مي‌رود و مي‌خواهي هرچه زود تر تمام شود. به نظر مي‌آد داستان پايتخت بيش از اندازه مذهبي شده است که به همين دليل نمي‌توانيم شوخي‌هاي طنز زيادي همراه آن داشته باشيم و همينم پايتخت را از يک اثر طنز اجتماعي به يک اثر مذهبي تبديل مي‌کند. البته اين موضوع زماني بيشتر اوج مي‌گيرد که گنبد‌ها سوار کاميون مي‌شوند و در راه به تهران مي‌روند و قشم و...» 

تعجب آوراست كه چطور دراين مسابقه حذف دين وارزشها از هنر در آثار سينما يي وتلويزيوني ، منتقدين تحمل ديدن حتي يك اثر نيمچه متمايل به مذهب را نيز ندارند. 

تكريم مسجد 

بنابراين بايد نويسنده و كارگردان سريال پايتخت ۲ را براي در نظر گرفتن يك ماهيت مذهبي كه در كل ۱۵ قسمت آن جريان داشت ستود. ماهيتي كه از شمالي ترين نقطه كشور آغاز شد و به جنوبي ترين منطقه آن ختم گرديد. بنابراين گنبد و گلدسته ، نمادي از مسجد ، با تقديس از مازندران راهي قشم شد و سوار بر امواج تكريم و شادي مردم اين جزيره بر سقف يك مسجد آرام گرفت تا نشان دهد جايگاه دين و مذهب در ايران كجاست و اينكه مساجد سنگر‌هايي هستند كه مردم مسلمان ما هنوز از عمق جان به آن‌ها عشق مي‌ورزند و بالاخره پايتخت ۲ با نمايش شوراستقبال عمومي مردم قشم از گنبد وگلدسته مسجد شهرشان ، برخلاف آثار تهوع آور روشنفكري سينما و بي بخار و خنثي در سيما اين حقيقت را يادآوري كرد كه نسبت ملت مومن ايران با مساجد نسبت ماهي و آب است.

برجسته‌سازي نماز و تكريم والدين 

نمايش نماز و برپاداشتن آن تلاش ديگري از سوي نويسنده و كارگردان پايتخت۲ بود كه براي برجسته‌سازي نقش ستون دين، در چند قسمت اين سريال به شكل مشخص و بارز و قابل تحسيني به سرانجام رسيد.در يكي از قسمت‌ها «نقي» نماز را به پدر آلزايمري‌اش تلقين مي‌كرد، درقسمت ديگري او نماز صبح را در اول وقت به پا داشت و «ارسطو» را به احياي اين مهم تشويق كرد و برادر دزد «بهبود» نيز در همان بخش از سريال ، هنگام اقامه نماز در كنار سجاده «نقي» از گناه دزدي توبه كرد و در قسمت ديگري مسافران كاميون حامل گنبد و گلدسته براي اقامه نماز اول وقت خود را به رنج افكنده و دچار درد سر شدند.

وقتي حتي در سريال‌هاي توليدي مناسبتي ماه رمضان ، نه روزه به خوبي به تصوير كشيده مي‌شود و نه اثري از نماز بازدارنده از گناه هست بايد گفت پايتخت ۲ دراين مورد يك اثر ساختار شكن محسوب مي‌شود كه بحق ستودني است؛ زيرا مشاهده چنين صحنه‌هايي حكايت از اهتمام نويسنده و كارگردان براي نمايش آن به عنوان بخشي از فرهنگ عمومي اكثريت جامعه ايران دارد و در نوع خود يك حركت بديع و نوبر است. 

تكريم و احترام والدين ، ديگر شاخص بارز درسريال پايتخت ۲ بود که با نمايش همراه ساختن يك پدر پير و فراموشكار با پسرش نقي در يك سفر سخت و طولاني و تحمل مشكلات فراوان اين همراهي به عنوان يك ارزش موكد در كل سريال مشاهده مي‌شد که پيام لزوم اجراي اين دستور ديني را نيز به مخاطبان خود مخابره مي‌كرد. 

محاورات و اختلاط حرام 

البته پس از اين تعريف بحق از سازندگان اين سريال با اين اميد که راه خود را با قوت بيشتري ادامه دهند، عقل و عدالت حكم مي‌كند تا به ذكر نقايص اين سريال نيز با همان معيار نقد ذكر شده بپردازيم.كسي چه مي‌داند؟! شايد تاثيري در توليد قسمتهاي آينده اين سريال و يا ديگر توليدات سيماي جمهوري اسلامي ايران داشته باشد.