محسن هاشمی رفسنجانی در پنجمین دوره انتخابات شورای شهر به عنوان نفر اول لیست امید وارد شورای شهر شد و ریاست این شورا را برعهده گرفت. وی همچنین بیش از یک دهه ریاست هیئت مدیره و مدیرعاملی شرکت متروی تهران را برعهده داشت.
هاشمی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران اسلامی است که نام او برای کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم مطرح است.
وی در فروردین ماه امسال در گفتگوی رادیویی با بیان اینکه جریان اصلاحات از سال 68 با مشکلات و موانعی روبرو شد و از سال 92 حضور مستقلی نداشت، گفته است: دولت آقای روحانی و اصلاح‌طلبان شورای شهر از عملگرایی کنار رفتند و بخشی از بدنه اجتماعی خود را از دست دادند.
اصلاح‌طلبان باید برای پرشور شدن انتخابات بتوانند حرکتی مثل سال 76 را برنامه‌ریزی کرده و آرایش جدید سیاسی ایجاد کنند. آنچه در ادامه می خوانید حاصل گفتگوی انتخاباتی با این کاندیدای احتمالی اصلاح‌طلب برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 است.
** تأیید صلاحیتها متغیر اصلی وضعیت داوطلبان انتخابات است
تسنیم: از شما بعنوان کاندیدای بالقوه بخشی از اصلاح‌طلبان یاد می‌شود. آیا همچنان نظر مشخصی درباره کاندیداتوری ندارید؟ یا اینکه به جمع‌بندی رسیده‌اید؟
هاشمی: تا الان وضعیت هیچ یک از کاندیداهای اصلی انتخابات چه در حوزه اصلاح‌طلبان وچه در حوزه اصولگرایان مشخص نیست. در اردوگاه اصولگرایان، وضعیت به کاندیداتوری آقای رئیسی وابسته شده است و در اردوگاه اصلاح‌طلبان موضوع تأیید صلاحیت کاندیداها متغییر اصلی است.
نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان هم تاکنون در مورد کاندیداها به جمع‌بندی نرسیده است و احتمال دارد اعلام کاندیدا را به بعد از ثبت نام و اعلام نتیجه بررسی صلاحیتها موکول کند، بنابراین هنوز در این مورد تصمیمی نگرفته‌ام.
** جهانگیری تصمیمی برای کاندیداتوری ندارند
تسنیم: حزب کارگزاران بیش از سایر احزاب اصلاح‌طلب تمایل به نقش آفرینی برای انتخابات دارد و سبد کاندیداهای این حزب هم بیشتر است. مانند شما، آقای جهانگیری و علی لاریجانی. برنامه حزب شما برای 1400 چیست؟
هاشمی: آنچه در شورای مرکزی حزب به تصویب رسید، حضور در نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان بود، البته اعضای حزب بنده و دکتر ظریف را بعنوان یک گزینه مصوب کردند، اما بنای کارگزاران بر تبعیت از خرد جمعی در نهاد اصلاح‌طلبی است؛ بنابراین منتظر اعلام نظر نهاد اجماع‌ساز هستیم؛ البته دکتر جهانگیری قبلاً گفته‌اند تصمیم به کاندیداتوری ندارند و به همین علت در شورای مرکزی روی ایشان بحث نشد. اگر در تصمیم خود تجدید نظر کنند، طبیعتاً کارگزاران هم موضوع را مورد بحث قرار خواهند داد.
** هرگونه بحث و گفتگو در فضای انتخابات مثبت است
تسنیم: بخشی از اصلاح طلبان مسائلی همچون مشارکت مشروط یا برخی حتی تحریم انتخابات را مطرح می‌کنند. از طرفی کارگزاران به مشارکت فعال قائل است. در این میان شخصی همچون آقای تاجزاده هم کاندیدای انتخابات شده است. وضعیت اصلاح‌طلبان در 1400 به کجا خواهد رسید و حرف اول و آخر در این جریان برای 1400 را چه کسی خواهد زد؟ آیا ممکن است شما هم از گزینه مشارکت فعال به سمت مشارکت مشروط بروید؟
هاشمی: در شرایط فعلی که فضای انتخابات سرد است و مشارکت در پایین‌ترین سطح نسبت به دوره‌های گذشته قرار دارد، به نظرم هر نوع فعالیت و بحث و گفتگو درباره انتخابات مثبت است و موجب توجه افکار عمومی به انتخابات می‌شود، بنابراین من حتی گفتگو با کسانی که قائل به رای دادن هم نیستند را مثبت می‌دانم چون اولین گام برای رأی دادن آنها، گفتگو درباره علت رأی ندادن است تا مسکوت گذاشتن موضوع.
کارگزاران معتقد به مشارکت فعال در انتخابات است، در مشارکت فعال فرض می‌شود که ما کاندیدای جدی داریم و برای پیروزی رقابت می‌کنیم، اما سه دیدگاه دیگر نیز در این زمینه وجود دارد: مشارکت منفعل که گروهی از افراد و احزاب دنبال می‌کنند که در آن حمایت اسمی از یکی ازکاندیداهای تأیید شده انجام می‌شود که به حساب تحریم انتخابات گذاشته نشود اما تلاش جدی برای پیروزی و افزایش مشارکت صورت نمی‌گیرد.
دیدگاه عدم حضور رسمی اصلاح‌طلبان، در این حالت کاندیدای رسمی از سوی اصلاح‌طلبان معرفی نمی‌شود، اما بزرگان اصلاح‌طلب در انتخابات شرکت می‌کنند و به یکی از کاندیداها رأی می‌دهند تا تحریم نکرده باشند.
سیاست تحریم انتخابات و دعوت مردم به رأی ندادن که رادیکال‌ترین گرایش است.
فضای انتخابات نیازمند گفتگو و چندصدایی در رسانه ملی است
من معتقدم اینکه چگونه هریک از این گرایشها را تقویت یا تضعیف کنیم، بسته به عملکرد نظام در حوزه تأیید صلاحیتها و همچنین فضای کشور تا انتخابات است، اگر در رسانه ملی باب گفتگو وچندصدایی باز شود، تایید صلاحیتها بصورت متکثر انجام شود و نشاط انتخاباتی ایجاد شود، دیدگاه مشارکت فعال تقویت می‌شود وهرچه فضا بسته‌تر و راکدتر باشد، دیدگاه چهارم هوادار بیشتری پیدا می‌کند.
** دو دلیل اصلاح‌طلبان برای معرفی سیدحسن خمینی به عنوان کاندیدا
تسنیم: یکی از گزینه‌های اصلاح‌طلبان آقای سید حسن خمینی بودند که بعد از توصیه رهبر انقلاب از کاندیداتوری انصراف دادند. بنظر شما مطرح شدن ایشان از سوی اصلاح‌طلبان نوعی سوءاستفاده نبود؟ چون ایشان سابقه اجرایی خاصی نداشتند و از طرفی ممکن بود در صورت رای آوری و روبه رو شدن با حجم مشکلات و ناتوانی در حل آنها نام امام خمینی(ره) لطمه ببیند. چرا اصلاح‌طلبان سراغ ایشان رفتند که سابقه اجرایی چندانی نداشتند؟
هاشمی: یکی از مشکلات جدی اصلاح‌طلبان، معرفی چهره‌ای است که هم قابلیت تأیید صلاحیت داشته باشد و هم قابلیت رأی آوری. یادگار امام، از چهره‌هایی بودند که مشکلی برای تأیید صلاحیت ایشان دیده نمی‌شد و چهره محبوب و شناخته شده‌ای هم بودند و در نظر سنجی‌ها نسبت به دیگر چهره‌ها محبوبیت خوبی داشتند، شاید علت اصلی طرح و پیشنهاد به ایشان همین دو موضوع بود، اما در شرایط فعلی که ایشان انصرف دادند، بازگشت به گذشته و طرح مباحث اختلافی مشکلی را حل نمی‌کند.
** ریاست جمهوری روحانی خروجی رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی بود
تسنیم: مرحوم آیت‌الله هاشمی از طرفداران پروپاقرص آقای روحانی بودند. بنظرتان اگر ایشان در قید حیات بودند، همچنان به حمایتشان ادامه می‌دادند؟ فکر می‌کنید مهمترین نقدی که ایشان می‌توانستند به دولت روحانی داشته باشند چه بود؟
هاشمی: قبلاً هم گفته‌ام، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات 1392، خود کاندیدا بودند و اگر رد صلاحیت ایشان صورت نمی‌گرفت بخش بزرگی از جامعه روی ایشان اجماع می‌کردند؛ بنابراین ریاست جمهوری دکتر روحانی، بیش از آنکه که نتیجه انتخاب آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و اصلاح‌طلبان باشد، نتیجه عملکرد شورای نگهبان در رد صلاحیت‌هاست.
البته پس از رد صلاحیتها، طبیعتاً بین گزینه‌های باقیمانده آقای روحانی مقبولیت بیشتری در نظرسنجی‌ها داشت واصلاح‌طلبان به همین دلیل از ایشان حمایت کردند. بنابراین حمایت از دکتر روحانی یک تصمیم عقلانی و واقعگرایانه در شرایط خاص بود و اگر این شرایط ادامه می‌یافت طبیعتاً آن حمایت هم تداوم پیدا می‌کرد، اما مهمترین انتقادی که شاید بتوان نسبت به دکتر روحانی براساس خصوصیات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی داشت، عدم سعه صدر، دسترسی آسان، تعامل بالا و پرکاری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که شاید در این ویژگی‌ها، دکتر روحانی با ایشان فاصله داشته باشد و انتظار می‌رفت که شاهد عملکرد بهتری از ایشان می‌بودیم.
** شرایط اقتصادی سبب ریزش بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان شد
تسنیم: فکر می‌کنید عملکرد دولت روحانی چقدر در کاهش اعتبار اصلاح‌طلبان نقش داشت؟ آیا حمایت مجدد از گزینه غیر اصلاح‌طلب مثل لاریجانی موجب کاهش اعتبار بیشتر نمی‌شود؟
هاشمی: اصلاح طلبان در این دوره شاهد یک ریزش در بدنه اجتماعی خود شدند، که عامل اصلی آن شرایط اقتصادی کشور بود، البته این ریزش در بدنه اجتماعی اصولگرایان هم محسوس است، اینکه بخواهیم دولت روحانی را مقصر مشکلات اصلاح‌طلبان جلوه دهیم، دردی را دوا نمی‌کند، بالاخره اصلاح‌طلبان بخشی از دولت و همچنین مدیریت شهری کلانشهرها را بطور کامل در اختیار داشته‌اند و اگر انتقادی به آنان بابت عدم واقع‌گرایی و عملگرایی در اجرا وارد است، باید پاسخگو باشند، اما این مشکل به معنای این نیست که از حضور در صحنه انتخابات کنار بکشند، اصلاح‌طلبان تا زمان اعلام نتیجه تأیید صلاحیتها، طبیعتاً امیداورند که بصورت مستقیم و با کاندیدای اختصاصی در انتخابات حضور پیدا کنند، اما اگر کاندیدایی از آنان تایید نشد ممکن است از سایرکاندیداها حمایت کنند که همانطور که گفتم مشارکت منفعلانه می‌شود نه فعال.
** کاندیداتوری ظریف در فضای مذاکرات با هدف تخریب مطرح می‌شود
تسنیم: آقای ظریف یکی از کاندیداهای بالقوه انتخابات 1400 است. نظر شخصی خودتان درباره کاندیداتوری وی چیست؟
هاشمی: تا جایی که اطلاع دارم دکتر ظریف با وجود محبوبیت بالا، بنایی بر حضور در انتخابات ندارد و این موضوع را بارها اعلام کرده است و شاید طرح مسئله کاندیداتوری ایشان در شرایط حساس مذاکرات هم با هدف تخریب روند مذاکرات صورت بگیرد، حوزه سیاست خارجی، حوزه حساسی است و باید ملاحظاتی برای دیپلمات‌ها که سربازان کشور در سیاست خارجی هستند، در نظر گرفته شود و فراتر از مسایل جناحی و بصورت ملی به موضوع نگاه کنیم.