پاسخ زيركانه كودك‌كار به سيماتيرانداز

احمد نريمان در الف نوشت :

ديشب براي دومين بار مستند "۴۰ دقيقه بدون قضاوت " را ديدم واقعا از اينكه رسانه ملي ما سراغ چنين موضوعاتي با چنين قالبي رفته است خوشحال شدم. فكر كردم مناسب است حتما از دست اندركاران اين برنامه تشكري جانانه شود.

"۴۰ دقيقه بدون قضاوت" برنامه اي براي شنيدن صداي كساني است كه هر روز مي بينيمشان اما هيچ گاه صدايشان را نمي شنويم. اين برنامه صداي نسبتا رساي كساني است كه سالها است با ما هستند، اما "رفاه زدگي مردم" و "سياست زدگي مسئولين" چنان جامعه را غافل كرده است كه هيچگاه ديده نمي شوند.

اين برنامه صداي كساني است كه "سرريز رفاه جامعه" و "هزينه غفلت از عدالت" شده اند و به هر دليلي نام "آسيب پذير" به خود گرفته اند. بايد به رسانه ملي دست مريزاد گفت.

شب گذشته مهمان اين برنامه "كودك كار" بود. كودك كار به برنامه دعوت شده بود تا به پرسش هاي "سيما تيرانداز"(مجري برنامه) پاسخ دهد اما به شكل تحسين برانگيزي او بود كه برنامه را مديريت مي كرد و مجريي كه هاج و واج از فهم و اعتماد به نفس و ادب كودك متعجب مانده بود.

مجری ازش سوال کرد که برادر بزرگتر هم داری که پسرک جواب داد بله.مجری ازش پرسید اگر برادر بزرگتر داری چرا تو کار می کنی که پسرک جواب داد چون هر چه بچه تر باشی درآمد بیشتری داری. برای همین فقط من کار می کنم.

-دوست داري چه كاره بشي؟
-دكتر
-پس چرا درس نخواندي؟
-خب بايد كار مي كردم.
-خواهر و برادرت چي؟ آنها هم درس نمي خوانند؟
- درس مي خوانند. من كار مي كنم كه آنها درس بخوانند. برادر و خواهرم درس بخونند بهتره. چند بار خواستم من هم برم درس بخونم.دوست داشتم دکتر شوم.ولي فكر كردم كه برادر و خواهرم درس بخوانند بهتره.
-تا حالا شده دلت اسباب بازي بخواد؟
-خیلی وقت ها شده به مغازه اسباب بازی نگاه کردم و یک بار هم از اینکه نتوانستم چیزی بخرم گریه ام گرفت.

و اوج برنامه و "ديالوگ آموزنده و ماندگار از يك كودك كار" در اين بخش بود:

- من به بچه ام می گویم که قدر اسباب بازی هایش را بداند خیلی ها همین را هم ندارند.حالا تو اگر یک اتاق اسباب بازی داشتی چیکار می کردی؟
- هیچی اگر یک اتاق اسباب بازی داشتم که من هم مثل بچه تو می شدم. همین یک اسباب بازی را دارم بهتره.

این برنامه که به نظر می رسد از استقبال قابل توجه مردمی هم برخوردار باشد در ساعات پایانی شب و از شبكه سوم سيما پخش می شود. ضمن تقدیر و تشکر از مدیریت این شبکه و سازنده و تهیه کننده آن ذکر چند نکته در مورد آن ضروی است:

۱- مناسب بود این برنامه در ساعت پر بیننده سیما پخش می شد تا افراد بیشتری بتوانند از آن بهره ببرند.این در حالی است که در طول روز و مخصوصا در ساعات پر بازید سیما برنامه های سبک و سریال های بی محتوا و مسابقات سطحي و بي مايه پخش می شود که این دست برنامه ها می تواند مورد استقبال بیشتری از سوی مردم قرار گیرد. مثلا چرا مصاحبه با مرد سه زنه بايد در ساعت پربازديد رسانه ملي پخش شود و كودك كار ساعت ۱۲ شب.

۲- در چنین برنامه هائی مناسب است از مجریان با تجربه و یا روزنامه نگاران و يا اساتید دانشگاه و کارشناسان آن حوزه استفاده شود تا ضمن هدایت تاثيرگذار جلسه به نکات آموزنده بيشتري در مورد زندگی مهمانان پرداخته شود.در حال حاضر از بازیگران مشهور سینما به عنوان مجری برنامه استفاده مي شود که اگر چه ممکن است بیننده بيشتري را پای تلویزیون بكشد اما نمي تواند حق مطلب را متناسب با ظرفيت اين برنامه ادا كند.

۳- سطحي شدن اين دست برنامه ها يك آفت است. در این برنامه ها بیشتر از اینکه پرسش هاي کلیشه ای از زندگی این افراد طرح شود ، بايد به مشکلات جدی روابط فردی و اجتماعی آنها پرداخته شود. برخی از کسانی که در این برنامه ها دعوت می شوند جزء آسیب پذیرترین افراد جامعه هستند. فهم مربوط به زندگی این دست افراد، با توجه به همه ابعاد زندگی آنها فراهم مي شود. مثلا اینکه کودک کار چه آرزوئی دارد نمای کاملی از مصائب زندگی این بچه ها نشان نمی دهد .به عنوان نمونه لازم است رفتار خانواده و مثلا اینکه غالب این بچه ها آزار جسمي و روحي دیده اند نیز مورد توجه قرار گیرد. توجه به این مسائل باعث مي شود تصویر ناقصی از زندگی این افراد نشان داده نشود.

۴- ضرورت دارد در این برنامه نهادهای مرتبط با مشکلات مهمانان نیز مورد سوال واقع و از آنها نیز مطالبه شود.این کار ضمن پرسش گري باعث رفع و كاهش مشکلات این دست افراد مي شود و کمک مي كند تا تصوير سیاهی نیز از جامعه اسلامی ارائه نشود.

۵- صدا وسیما سابقه ساخت این دست برنامه ها را پیش از این نیز داشته است. نمونه اخير آن میزگرد مربوط به موضوعات عدالتخواهي در شبکه چهارم سیما بود. این برنامه که به معضلات اجتماعی اقشار آسیب پذیر و مسائل ناگفته در حوزه اقتصاد و اجتماع می پرداخت بعد از چند هفته تعطیل شد. امید است "۴۰ دقيقه بدون قضاوت " نیز به سرنوشت برنامه هاي قبلي دچار نشده و در نيمه رها نشود. سعه صدر مسئولین و نگاه بلند مدت به برخی مشکلات موجود در جامعه كمك مي كند حاشيه هاي فراموش اين ديار برايمان يادآوري شود.