عالم گیری کرونای انگلیسی، وضعیت را در ایران به بحرانی‌ترین شرایط در یک سال گذشته تبدیل کرده است. آمار قربانیان این ویروس روزانه به حدود ۴۰۰ نفر رسیده و تعداد مبتلایان هر روز هم رکورددار همه ماه‌های گذشته شده، به گونه‌ای که از آغاز شروع پاندمی کرونا در کشور تا امروز، ایران با این حجم از ابتلا روزانه روبه رو نبوده و زمزمه‌های مسئولان نیز حاکی از آن است که این رشته سر دراز دارد و فعلا خبری از فروکش کردن بیماری نیست.
واکسیناسیون کم از یک سو و جهش‌های پی درپی کرونا از سوی دیگر باعث شده است که تغییری حداقل فعلا در اصل ماجرا رخ ندهد. مطابق یافته‌های جدید پژوهشگران، جهش جدید کرونا در هندوستان نشان می‌دهد میزان شیوع و واگیری کرونای جدید، حتی از نوع جهش یافته آن در انگلستان نیز بیشتر خواهد بود و احتمالا بعد از فروکش کردن اپیدمی کرونای انگلیسی در کشور، باید منتظر شیوع نوع هندوستانی آن باشیم.
در چنین شرایطی ایران تا حدود دو ماه دیگر شاهد برگزاری انتخابات ۱۴۰۰ است. انتخابات ریاست جمهوری و همچنین شورای شهر که با توجه به گفته‌های مسئولان کشوری و همچنین گرم شدن کاندیدا‌های احتمالی از یک سو و نگاهی به تاریخ برگزاری انتخابات در کشور از سوی دیگر، احتمال تغییر زمان آن به دلیل اپیدمی بیماری تقریبا صفر است.
مسئله‌ای که نعمت احمدی، وکیل دادگستری در گفتگو با «شرق» آن را تایید کرده و می‌گوید خبری از تغییر زمان انتخابات در کشور نیست. در چنین شرایطی مسئولان در ماه‌های اخیر بار‌ها درباره تمهیدات ویژه درباره برگزاری انتخابات در شرایط پاندمی صحبت کرده اند. این مسئله با توجه به اینکه اپیدمی کرونا در کشور با برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی هم زمان شد، شاید نیازمند تدابیر جدی برای برگزاری انتخابات حساس ریاست جمهوری و در کنارش شورای شهر باشد.
به دنبال تمهیداتی ویژه‌تر!
روز گذشته، محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران، با اشاره به اینکه شرایط کرونایی رو به وخامت بیشتر می‌گذارد، از مسئولان امر خواسته است به فکر تمهیدات ویژه‌تر برای برگزاری انتخابات باشند. هاشمی که در صحن علنی شورای شهر صحبت می‌کرد، گفت: «شرایط کرونایی در کشور به سرعت رو به وخامت است و شرایط بستری‌ها نسبت به پیک سال گذشته افزایش بیشتری داشته است. به نظر می‌رسد اردیبهشت شاهد حفظ وضعیت قرمز در بسیاری از نقاط کشور خواهیم بود و در این شرایط هم قصد داریم و برنامه ریزی کرده ایم چهار انتخابات را هم زمان اجرا کنیم که می‌تواند پیک چهارم را به پیک پنجم تبدیل کند و ظرف دو ماه آینده باید برنامه ریزی دقیق تری برای زمان و نحوه تبلیغات و هنگام برگزاری رای گیری در کشور به ویژه کلان شهر‌ها و مراکز پرجمعیت انجام شود.
وی افزود: تا جایی که من پیگیری کردم دو مشکل در این زمینه وجود دارد؛ یکی از مشکلات تعداد صندوق هاست و ظاهرا تنها قصد افزایش ۱۵درصدی صندوق‌ها را دارند و باید بتوانیم حداقل در تهران صندوق‌ها را به دو برابر افزایش دهیم که البته نیاز به نیرو و فعالیت جدی دارد. وقتی می‌خواهیم این چهار انتخابات را برگزار کنیم و با توجه به تعداد کاندیدا‌ها به ویژه کاندیدا‌های شورا‌ها اگر تنها دو جلسه انتخاباتی در یک هفته برگزار کنند، شاهد برگزاری ۱۰ هزار جلسه خواهیم بود و بیشتر هم هست که به کانون ویژه کرونا تبدیل و باید تمهیدات ویژه تری برای این مسئله در نظر گرفته شود. باید از تجربه موفق انتخابات الکترونیکی شورایاران در برگزاری انتخابات پیش رو استفاده شود.»
هرچند در ماه‌های گذشته و با نزدیک شدن به زمان انتخابات در کشور، صحبت‌ها و نگرانی‌هایی درباره هم زمانی برگزاری انتخابات با پاندمی ابراز شده بود، اما هرگز صحبتی درباره تغییر زمان انتخابات به میان نیامده بود. حتی پیشنهاد برگزاری انتخابات در دو روز نیز از سوی شورای نگهبان رد شد.
پیش‌تر جمال عرف، معاون سیاسی وزیر کشور و همچنین رئیس ستاد انتخابات در گفت وگویی درباره برگزاری انتخابات در دوره پاندمی بیان کرده بود: «آن چیزی که برای ما اصل است این است که انتخابات ۱۴۰۰ را در تاریخ ۲۸ خرداد برگزار کنیم و این کار هم باید بر اساس قانون انجام شود؛ یعنی ما و همکاران ما و کارشناسان در این زمینه تلاش و تدبیر کردند و به پیشنهاد‌هایی هم دست یافتند که البته باید این پیشنهاد‌های خود را با شورای نگهبان در میان بگذاریم و نظر عزیزان شورا را نیز بگیریم.»
وی در ادامه تاکید کرده بود: «الان چند گزینه در حال بررسی است؛ اما به نظر دو پیشنهاد از قابلیت اجرائی بیشتر برخوردار باشند. یکی از پیشنهاد‌های ما این است با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تعداد شعب را افزایش دهیم؛ یعنی در این انتخابات می‌توانیم شاهد تکثر شعب باشیم؛ مثلا می‌توانیم ۶۰ هزار شعبه‌ای را که داریم، به ۸۰ هزار افزایش دهیم تا مردم برای رای دادن معطل نشوند، این یک پیشنهاد است.»
پیشنهاد دیگر این است که زمان برگزاری انتخابات را افزایش دهیم؛ در این مسئله باید با شورای نگهبان و ستاد ملی مقابله با کرونا توافق داشته باشیم، چون در قانون انتخابات ریاست جمهوری آمده که انتخابات باید در یک روز برگزار شود، ولی با هماهنگی ستاد ملی مقابله با کرونا و موافقت شورای نگهبان، می‌توانیم بگوییم انتخابات مثلا در دو روز برگزار شود یا حتی می‌توانیم انتخابات شورا‌های اسلامی را در یک روز و انتخابات ریاست جمهوری را در روز دیگر برای عدم تراکم جمعیت برگزار کنیم.»
پیشنهاد مطرح شده عرف درباره برگزاری انتخابات در دو روز از سوی شورای نگهبان پذیرفته نشد و کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، دراین باره همان زمان گفت: «در ارتباط با برخی پیشنهادات از جمله افزایش روز‌های برگزاری انتخابات مواردی هست که نیازمند قانون است و اگر قرار باشد در این حوزه تصمیمی اتخاذ شود حتما باید قانون اصلاح شود. البته بر اساس آخرین بررسی‌هایی که انجام شده به نظر نمی‌رسد که نیاز چندانی به افزایش روز‌های رای گیری داشته باشیم.»
قانون چه می‌گوید؟
با گشتی در میان قانون انتخابات مشخص می‌شود که هیچ راه فراری درباره تغییر زمان انتخابات وجود ندارد. اگر هم قرار به تغییر زمان انتخابات باشد باید طرحی از سوی مجلس ارائه شود و بعد از بررسی به نتیجه برسد که در شرایط فعلی فرصت این کار وجود ندارد. نگاهی به تاریخ جمهوری اسلامی ایران هم نشان می‌دهد که حتی در زمان جنگ تحمیلی نیز انتخابات در کشور برگزار شده و حالا هم قرار نیست که زمان انتخابات تغییر کند. نعمت احمدی، حقوق دان و وکیل دادگستری، در گفتگو با «شرق» در پاسخ به این سوال که آیا در قانون انتخابات ایران شرایطی برای تغییر زمان رای گیری و حتی نوع انتخابات وجود دارد، گفت: «خیر. نوع انتخابات در ایران حضور پای صندوق رای است و این هم قابل تغییر نیست. اگر هم منظور شما از این سوال این است که آیا به خاطر شیوع کرونا در کشور می‌توان زمان انتخابات را تغییر داد، پاسخ خیر است.
چند نکته را هم باید در نظر بگیریم؛ قانون انتخابات در ایران چه ریاست جمهوری و چه مجلس، وصله پینه‌های فراوان دارد. در قانون ریاست جمهوری از ابتدای تاریخ جمهوری اسلامی تا به امروز، حتی زمان و روز انتخابات توسط رئیس شورای نگهبان مشخص شده و در هر دوره روز انتخابات متفاوت است و تاریخ یکسان نیست. از طرف دیگر دو ماه به انتخابات مانده، ما حتی کاندیدا‌های در معرض انتخاب را هم نمی‌شناسیم.
در چنین شرایطی که همه چیز نامشخص است، چگونه می‌توان انتظار تغییر در زمان انتخابات را داشت؟». احمدی گفت: «مطابق خبرها، ۲۱ اردیبهشت زمان نام نویسی انتخابات است که یک هفته طول می‌کشد، بعد شورای نگهبان حدود ۱۰ روز فرصت بررسی صلاحیت‌ها را دارد. انتخابات هم ۲۸ خرداد برگزار می‌شود. در چنین بازه زمانی کوتاهی اصلا چطور می‌شود تغییراتی را لحاظ کرد.
حتی در شرایط فعلی نمی‌دانیم چه قانونی درباره انتخابات امسال لحاظ می‌شود؛ آیا قانون جدید انتخابات که هنوز به تایید شورای نگهبان نرسیده یا همان قانون قدیمی؟ اصلا معلوم نیست که سن شرکت کنندگان بر اساس قانون جدید است یا سابق؟ بنابراین در چنین شرایطی و در چنین قانونی که هنوز پایه‌های آن محکم و مشخص نیست، نمی‌توان انتظار آن را داشت که تغییری در زمان انتخابات یا تمهیدات ویژه‌ای برای پاندمی در نظر گرفته شود.»
در حال حاضر، بسیاری کرونا را در کنار فضای سرد سیاسی، رقیبی جدی برای برگزاری یک انتخابات پرشور در ایران می‌دانند. در شرایط فعلی شایعاتی مبنی بر انجام واکسیناسیون پای صندوق‌های رای برای جذب مشارکت نیز شنیده می‌شود؛ خبری که تا این لحظه تایید نشده است. مطابق بررسی‌های «شرق» خبری از تغییر زمان انتخابات نیست و تحت هر شرایطی، ۲۸ خرداد انتخابات در کشور برگزار خواهد شد. انتخاباتی که هنوز کاندیداهایش مشخص نیست و از طرفی صحبت‌هایی درباره تمهیدات کرونایی هم شنیده می‌شود، اما این تمهیدات به صورت مشخص بیان نشده است.
در مجموع در جست وجوی خبرها می‌توان به این نتیجه رسید که مهم‌ترین تمهید مورد نظر، افزایش صندوق‌های رای در انتخابات پیش رو است و اراده‌ای برای برگزاری انتخابات الکترونیک وجود ندارد. هرچه باشد، تجمع می‌تواند عامل اصلی شیوع ویروس‌های جهش یافته باشد؛ مسئله‌ای که باید به صورت جدی به آن توجه شود و تمهیدات و اقدامات مورد نظر بهداشتی به صورت کامل برای رای دهندگان توضیح داده شود تا مردم درباره حضورشان در شعب اخذ رای نگرانی نداشته باشند.
منبع: مشرق
