به گزارش تسنیم، تولید و پخش برنامه‌های شبکه چهار اکثراً بدون هیاهوی رسانه‌ای همراه بوده‌اند. این برنامه ها معمولاً با نگاهی فراکشوری، میکوشند دغدغه خود را در مورد مسائل مختلف مطرح کنند و همیشه کیفیت مخاطبی را که تشنه دانستن است به کمیت آن ترجیح می‌دهند. از این بین میتوان به برنامه چشم شب روشن با اجرای محمد صالح علا و یا برنامه راز در ماه رمضان اشاره کرد که با توجه به استفاده از تنوع نگاه میهمانانش و البته اجرای نادر طالب‌زاده بیش از پیش دیده شد. همچنین به نظر می رسد با بازگشت فیلمهای مستند قوی و نیز آغاز جشنواره تابستانی فیلم های سینمایی در شبکه چهار سیما، این شبکه مورد اقبال بیشتر مخاطبین قرار گرفته است. در همین رابطه با رضا پورحسین مدیر شبکه چهار به گفتگو نشستیم.
یکی از جاهایی که جامعه چند صدایی می تواند ظهور و بروز داشته باشد صدا و سیما است. این اتفاق باعث رشد گفتمان مردم جامعه از یک سو و افزایش سطح انتقادپذیری از سوی دیگر خواهد شد. به نظر می رسد شبکه چهار سیما به دور از برخوردهای جناحی در این مسیر قدم برداشته است، چرا که شاهد هستیم در برنامه هایی مانند راز سلایق گوناگون نقطه نظرهای خود را در مورد مسائل مختلف بیان می کنند. چگونه این روند در شبکه بوجود آمده است؟
پورحسین: من پیشنهاد می کنم واژه چند صدایی را تصحیح کنید، چند صدایی تنه به پارازیت می زند. قطعاً رسانه ملی برای طرح دیدگاه ها و سلایق مختلف داخل نظام بهترین ظرف است. رسانه ملی این امکان را دارد که در زیر چتر انقلاب اسلامی افراد گوناگون مباحث مختلفی را طرح کنند و حتی کسانی که بیرون از این چتر هستند در بحث های معرفتی مباحثشان را طرح کنند و پاسخ بگیرند. به عبارت دیگر رسانه باید محل داوری آرا باشد .
البته این موضوع یک شرط هم دارد. درست است که رسانه ملی بستر و محمل مناسب برای بیان آرا و نظرات و سلایق و دیدگاه های افراد مختلف ، اما شرطش این است که این آراء باید تحت داوری قرار بگیرند. اگر حرفی گفته شود ولی جوانب حرف ارزیابی نشود، این حرف شاید خیلی مقرون به حقیقت نشود. به همین دلیل بحث و نقد جایش در رسانه است و رسانه ملی نیز در این جهت قدم برداشته است. من فکر می کنم قدم ها را با فکر و شتاب بیشتری هم برخواهیم داشت که آرای مختلف بیایند مسائلشان را مطرح کنند و نظر خود را تحت داوری قرار بدهند. به همین دلیل من فکر می کنم شبکه چهار از جمله شبکه هایی است که به نهضت نرم افزاری و آزاد اندیشی کمک می کند.
در نهضت آزاد اندیشی آرای مختلف در موضوعات گوناگون طرح می شوند و بحث می کنند و شک نکنید که نفرات سوم که مخاطبین هستند بهترین نفع را از این بحث ها می برند. اگر بخواهیم از زاویه دیگری نگاه کنیم، تضارب آرا و افکار یک نوع نشاط سیاسی و اجتماعی و علمی هم ایجاد می کند که ما یک مقدار از این نشاط غافل هستیم.
درست است درون بحث، ممکن برخی افراد اوقاتشان تلخ شود. یعنی شاید یک نظری که سال ها با آنها همراه بوده نقض یا تکمیل شود. ولی این اتفاق آنچه را که به فضای اجتماعی و سیاسی و علمی ما القا می کند، یک فضای پرنشاط است. به همین دلیل از فضای پرنشاط نهضت آزاد اندیشی نباید غافل شویم. برنامه ای مانند راز با طرح مسائل نو و راز گونه و همچنین با آوردن آدم های متفاوت و مختلف و بحث های متفاوت توانست تا میزان زیادی نشاط فرهنگی، اجتماعی و رسانه ای را ایجاد کند. ان شالله این حرکت در برنامه های دیگر شبکه چهار ادامه خواهد یافت.
برنامه راز می کوشید مباحث را بدون تعصب مطرح کند. این موضوع در برنامه های دیگر شبکه چهار نیز دیده می شود ولی در برنامه راز خیلی پررنگ بود. با این حال در طول پخش این برنامه آیا اتفاق افتاده بود که با شما تماس بگیرند و از پخش برنامه یا میهمان آن گله کنند؟
پورحسین: نه چنین تماس هایی نداشتم. البته در مورد برنامه اظهار نظر می شود. قاعدتاً این اظهارنظرها گاهی ناظر برموافقت است و گاهی هم ممکن است مشکلی را مطرح کنند. اما این که یک سویه بخواهند از برنامه اشکال بگیرند چنین چیزی نداشتیم.
این نشان می دهد که برنامه بدون پیش داوری جلو می رود. گاهی ممکن است برنامه، یک موضوع، یک شخص یا یک پرونده را راز گونه طرح کند و ببیننده هم می بیند که آنچه در این جا مطرح می شود بحث و آرای مختلف به همراه راه حل است و به دور از هر گونه تاریک نمایی اجتماعی و سیاسی موضوعات مطرح می شود. گاهی این بحث ها مورد دقت جمعیتی از ایرانی بوده که فرصت بسطش را پیدا نکرده اند. به همین دلیل راز با یک چنین شرایطی بدون پیش داوری و بدون تعصب و طرح منطقی بحث ها و گرفتن آرای مختلف توانسته است موفق باشد.
برنامه هایی مانند «راز» و «چشم شب روشن» با اینکه سعی می کنند پرده از حقایق بردارند، اما در عین حال مجریان این برنامه ها خودشان وارد چالش با میهمان نمی شوند. این در حالی است که یکی از جذابیت های برنامه های گفتگو محور آن چالشی است که ممکن است بین مجری و میهمان شکل گیرد. نظر شما در این رابطه چیست؟
پورحسین: باید بگویم یک نوع چالش داریم که از جنس ژورنالیستی است. ما از این روش پرهیز می کنیم. با چالش های ژورنالیستی می شود موضوعاتی مانند حوزه سینما و موسیقی و ورزش را مطرح کرد اما بحث های معرفتی و بحث های جدی را که در ذهن و اندیشه مطرح است نمی توان با روش هیجانی مطرح نمود.
در برنامه «زاویه» که ماه مبارک تعطیل بود یا برنامه «گستره شریعت» را که سری سومش در حال ضبط است بحث های عمیق فلسفی، معرفتی و دینی در یک مناظره و چالش جدی مطرح می شوند. در بعضی برنامه های دیگر مثل «رهیافت» نیز که با توجه به اقبالی که مخاطب نشان دادند بعد ماه مبارک هم ادامه خواهد داشت، استاد و دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی باهم بحث می کنند. مباحث هم مباحثی است که ناظر به شبهات فلسفی دینی است که طرح می شود .
بنابراین بحث های جدی و عمیقی که گاهی نگرش انسان را تغییر می دهد خیلی محل چالش های ژورنالیستی نیست. به همین دلیل ما در شبکه چهار باید از این روش فاصله بگیریم. گرچه در رسانه ملی شبکه های مختلفی وجود دارند این روش جواب می دهد. این یک نوع جهت گیری است که در شبکه 4 وجود دارد. ما معتقدیم در این جا بحث های جدی باید خیس بخورند و قوام پیدا کنند. معتقدیم در چالش کار مغز افزاری و آزاد اندیشی بیشتر قوام می یابد و بحث جدی و نظر خوب خودش را به تدریج نشان می هد ضمن این که یک نشاط علمی و سیاسی در جامعه ایجاد می کند.
بعضی شبکه های سیما به سمتی می رود که برنامه های ضبطی را بیشتر کند. آیا شبکه چهار نیز این برنامه را دنبال میکند؟
پورحسین: ما اصراری بر اینکه برنامه ها حتماً ضبطی باشد یا زنده پخش شود نداریم. بعضی بحث ها اقتضا می کند که تولیدی باشد. مثلاً یک بحث جدی عمیق فلسفی که بحث و چالش و بگو مگوهای فلسفی است باید ضبط شود. گاهی هم بعضی برنامه ها اقتضای زنده پخش شدن را دارند مانند برنامه راز که موضوعات به روزتر را بررسی می کند. برنامه های زنده شبکه چهار کم نیست ولی این بهتر است برنامه ها زنده باشند یا نه، باید ببینیم که موضوع و ساختار برنامه چه مقتضیاتی دارد.
به تازگی پخش برنامه های مستند در شبکه چهار افزایش پیدا کرده است. آیا این موضوع بر اساس یک برنامه ریزی جدید برای پررنگ کردن مستند در این شبکه صورت می گیرد؟
پورحسین: مستند از جمله ساختارهایی است که طرفداران زیادی دارد. ضمن این که تا مدتی پیش مستند به شکل جدی در شبکه چهار ساخته و پخش می شد ولی بعد از اینکه شبکه مستند راه اندازی شد، مسئولیت پخش بخشی از مستندها، برعهده شبکه مستند افتاد. مستند از قالب های بسیار گیرا است و گاهی از کار نمایشی جذابتر و به روزتر است و حرف های جدی در مستند بهتر بیان می شود. به این دلایل شروع کردیم به ساخت مستند و پخش مستندهای داخلی و خارجی. منتهی ترجیح میدهیم در مستندهایی که در حوزه های مختلف مانند اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و هنری است، ذائقه فرهیختگان را نیز در نظر بگیریم و بعضی مستندهایی که ممکن است عامه پسند باشد را به عهده شبکه های دیگر میگذاریم.
آیا در حوزه اقتصادی نمی خواهید ورود کنید؟
پورحسین: به زودی یکی دو برنامه خواهیم داشت.