۱۸ آذر ۱۳۹۶ - ۱۲:۴۴

وقتی به جنگ آثار خارجی می‌رویم

بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر کودک و نوجوان به نظر نشان می‌دهد که آثار ایرانی برای رقابت با همتایان غربی و شرقی خود نیازمند بازنگری اساسی هستند.
کد خبر : ۳۹۲۳۲۳

صراط:نمی‌دانیم علت کوچک شدن جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در همدان چه بوده است. نمی‌دانیم این تصمیم شخصی مریم کاظمی در مقام دبیر بوده یا محصول کمبودها در بودجه برگزاری جشنواره. البته زمانی که حرف پول به میان می‌آید، فضای افتتاحیه و اختتامیه‌ها به رقابت میان مسئولان بدل می‌شود. از همان جنسی که استاندار استان همدان مطرح می‌کند که هر چقدر وزارت ارشاد سرمایه‌گذاری کند؛ ما نیز فلان مقدار سرمایه‌گذاری می‌کنیم و از قدیم گفته‌اند سنگ بزرگ نشان نزدن است.

به گزارش تسنیم به هر حال جشنواره تئاتر کودک و نوجوان پس از رشد قارچ‌گونه‌اش، رشدی فراتر از ظرفیت یک جشنواره، اندکی کوچک شد. امری که به نظر در دیگر جشنواره‌های مهم تئاتری کشور نیز در حال رخ دادن است.

کوچک شدن جشنواره تئاتر کودک مهمترین حسنش ورود آثاری بود که ارزش رقابت کردن داشتند. آنان محصول بازار نبودند. هدفشان صرفاً جلب مخاطب و تزریق اندکی شادی به کودک نه‌چندان شاد امروز نبوده است. زمانی که به آثار بخش مرور نظر می‌کنیم و حتی نام برندگان را با خود مرور می‌کنیم، می‌بینیم آثاری موفق شده از سد نظر داوران بگذرند که تعلقی به تئاتر موزیکال و افسانه پریانی ندارند. برای مثال زمانی که مهدی فرشیدی سپهر در بخش ایران برای «عقل صورتی» بیشتر جوایز مهم را با خود به خانه می‌برد، نشان می‌دهد نگرش جشنواره نسبت به تئاتر کودک تغییر کرده است. ذائقه دست زدن و سوت کشیدن در سالن‌های تئاتر کودک گویی رفع شده است. «عقل صورتی» یک اثر فلسفی است. به هیچ عنوان مفرح نیست. شاید حتی برایش اشک بریزید؛ کما اینکه بسیاری چنین تجربه‌ای را از سر گذرانده باشند. در نهایت به شما می‌آموزد که خیر عام چه برتری نسبت به خیر خاص دارد و چرا باید دیگری را حتی بیش از خود من خود دوست بداریم.

موفقیت آثار کاربردی و آموزشی در جشنواره همدان نشان می‌دهد ارزش حضور آثار غربی در تئاتر همدان به کار آمده است. در سالیان گذشته آثار خارجی عموماً در حوزه تئاتر کاربردی بوده و با هدف‌گذاری خاصی برای مخاطب خاص روی صحنه رفته است. با اینکه بیشتر اوقات مخاطب نمایش‌های خردسال را والدین تشکیل می‌دادند؛ اما امسال تجمیع خوبی در تبدیل شدن نمایش‌های بخش خردسال به آثار کاربردی را شاهد بودیم. انگار تکرار حضور آثار خارجی بر هنرمندان ایرانی تأثیر گذاشته است. موفقیت چندباره رامین کهن در این حوزه نشان از این مسئله می‌دهد: نگاهی علمی به مقوله تئاتر خردسال.

با وارد رقابت شدن آثار خارجی - در سال‌های گذشته آثار خارجی صرفاً برای عموم روی صحنه می‌رفتند - و تشکیل یک گروه داوری بین‌المللی، جشنواره تئاتر کودک و نوجوان فاز دیگری از داوری را تجربه کرد. در این بخش بیشتر جوایز به دو کار خارجی از کره جنوبی و ایتالیا اهدا شد تا بدون رودربایستی‌های رایج بدانیم سطح اجراهایمان به مراتب پایین‌تر از همتایان غربی و شرقیمان است. نمایش ایتالیا با استفاده از موسیقی کلاسیک (قطعه دریاچه قو از چایکوفسکی) و باله و یک مبتلای به سندروم دان، داستان محبوب جوجه اردک زشت را به یک نمایش کاربردی بدل کرد. جایی که نشان می‌دهد یک مبتلا به سندرم دان می‌تواند ستاره صحنه باشد و این مهم در پرتو مسائل علم روانشناسی و تربیتی محقق شده است.

گروه کره‌جنوبی در دومین تجربه حضورشان در همدان، به هنرمند ایرانی استفاده کارآ از موسیقی و مولتی‌مدیا را آموزش دادند؛ در حالی که تئاتر کودک ایران هنوز درگیر و دار موسیقی ضبط شده، آوازخوانی ضبط شده و دکورهای رنگارنگ است.

در جشنواره کودک و نوجوان جوایز تقسیم نمی‌شود. عده زیادی دست خالی همدان را ترک می‌کنند تا به یاد داشته باشند در کجای این دنیای بزرگ نمایشی قرار دارند. انتقاد همیشگی که به تئاتر کودک وارد بوده و آن هم دور بودنش از مباحث علمی و آکادمیک، در نهایت در دوره 24ام نمود پیدا می‌کند. زمانی که نمی‌توانیم در مقابل آثار خارجی موفق ظاهر شویم. شاید لازم باشد در برخی موارد نسبت به خود بازنگری داشته باشیم.

مریم کاظمی به هر حال جشنواره تخصصی‌تری نسبت به گذشته برگزار کرده است. آثار متنوع‌تر و کاربردی‌تر شده‌اند. جشنواره می‌تواند به مراتب کوچک‌تر هم شود و آثاری که توانایی رقابت نداشته را حذف کرد. می‌شود با حفظ مریم کاظمی در مقام دبیر شورای رصد آثار تشکیل داد تا فرایند انتخاب آثار نیز دقیق‌تر پیش رود و حواشی همیشگی رفع و رجوع شود.