صراط: از ماجرای قطر و چهار کشور عربی 42 روز گذشته اما هیچ کدام از طرف‌های دعوا از موضع خود عقب‌نشینی نکردند و دو طرف مواضع یکدیگر را در مقاطعی با شدیدترین حملات به توپ بستند.
تصور اولیه شاید این باشد که این عربستان است که پشت ماجرای بحران اخیر قرار دارد و شاید بتوان آن را تصوری درست تلقی کرد چرا که اولا عربستان ریاست شورای همکاری خلیج فارس را بر عهده دارد که مقر آن در ریاض است و دوم اینکه این کشور داعیه‌دار رهبری جهان عرب است و تلاش می‌کند که این پرستیژ را همچنان در منطقه حفظ کند و هر اقدام دیگر کشورهای عربی که بوی استقلال در تصمیم‌گیری را به مشام برساند با آتش خشم عربستان مواجه می‌شود، که قطر یکی از نمونه‌های آن است، و در خارج از اعضای شورای همکاری خلیج فارس نیز می‌توان به موضع‌گیری اخیر سودان اشاره کرد که موضع مستقل این کشور در بحران اخیر خشم مقامات سعودی را به همراه داشت.
اما نکته‌ای که نباید آن را فراموش کرد این است که امارات گرچه رهبری بحران علیه قطر را در ظاهر بر عهده ندارد اما در عرصه سیاسی اشتیاق زیادی برای تحت فشار قرار دادن بیشتر قطر به خصوص اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور دارد. این را می‌توان از موضع‌گیری مقامات اماراتی به راحتی دریافت. «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجی امارات که فراتر از مسئولیت خود و حتی در جایگاه وزیر خارجه ظاهر می‌شود، بیشترین موضع‌گیری را علیه قطر داشته و هم اوست که در واقع سیاست‌ها و برنامه‌هایی که قرار است علیه دولت قطر اعمال شود را پیشاپیش اعلام می‌کند.
حال آنکه این موضع‌گیری در این سطح قاعدتا باید از زبان مقامات عربستانی بیان می‌شد ولی بیان و نحوه موضع‌گیری این مقام اماراتی درباره قطر از ماجرای دیگری حکایت دارد. به‌نظر می‌رسد که قطر کاملا این مسئله را دریافته و بر آن واقف است و شبکه الجزیره قطر نیز اخیرا پرونده‌های جنایت، زندان‌های سری و شکنجه‌های این کشور در یمن را افشا کرده است.
با نگاهی به چهار کشور عربی در این ائتلاف علیه قطر، نمی‌توان نقش قابل توجه‌ای برای دو کشور دیگر از جمله بحرین و مصر قائل شد.
بحرین یکی از کشورهایی است که در این پرونده علیه قطر حضور دارد، البته این کشور با توجه به حجم و جایگاهش در منطقه نمی‌تواند سیاست مستقلی در پیش بگیرد و در همه بحران‌های منطقه دنباله‌روی سیاست‌های عربستان است. این نقش در حدی نیست که دیگر کشورها روی آن حساب کنند. حتی در سفرهای شخصیت‌های سیاسی اروپایی و آمریکایی که برای حل بحران به منطقه داشته‌اند، شاهد نبودیم که یکی از این مقامات برای رایزنی با مقامات بحرینی به این کشور سفر کرده باشند و اگر هم سفری انجام شده در باب مسئله قطر نبوده است. در واقع منامه مجری سیاست‌های سه کشور دیگر در این بحران است.
مصر هم نمی‌تواند بازیگر اصلی این بحران باشد و تنها مشکل حاکمان فعلی مصر با قطر بحث اخوان المسلمین است، به طوری که اگر قطر به حمایت از این جماعت پایان بدهد و سران این کشور را از دوحه اخراج کند، مصر بازی دیگری را در این مسیر برای خود بازتعریف خواهد کرد و شاید پای خود را از این ماجرا بیرون بکشد.
عربستان سعودی در این ماجرا سیاست «فشار و مهار» دوحه را در پیش گرفته است و سعی دارد فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه دوحه را تشدید کند و از سوی دیگر تلاش دارد سیاست‌های این کشور را در منطقه مهار کند.
به نظر نمی‌رسد که ریاض تمایل زیادی به اخراج قطر از شورای همکاری - که مقر آن در ریاض است - داشته باشد، ولی این تمایل در امارات بیشتر است و این موضع چندین بار از زبان مقامات آنها مطرح شد.
در ابتدای بحران و پس از اینکه قطر سخنان منتسب به امیر این کشور روی خروجی خبرگزاری قطر را جعلی اعلام و تاکید کرد که خبرگزاری این کشور هک شده، برخی گمانه‌زنی‌ها از دخالت روسیه در این مسئله حکایت داشت.
اما هم‌اکنون و پس از گذشت بیش از 40 روز از این ماجرا یک مقام اطلاعاتی آمریکا فاش کرد که امارات متحده عربی با هدف نسبت‌دادن و انتشار اظهارات دروغ به شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، رسانه‌های دولتی و مجازی قطر را هک کرده بود.
در صورت صحت این گزارش، نقش امارات در این ماجرا بیش از پیش روشن می‌شود و نشان می‌دهد که این امارات بوده که خود را در پشت ماجرا مخفی کرده و هدایت این پرونده را بر عهده داشته و عربستان را به سمت تنش بیشتر با قطر و تسلیم کردن این کشور سوق می‌داده است.
* کارشناس و تحلیلگر مسائل خاورمیانه
تصور اولیه شاید این باشد که این عربستان است که پشت ماجرای بحران اخیر قرار دارد و شاید بتوان آن را تصوری درست تلقی کرد چرا که اولا عربستان ریاست شورای همکاری خلیج فارس را بر عهده دارد که مقر آن در ریاض است و دوم اینکه این کشور داعیه‌دار رهبری جهان عرب است و تلاش می‌کند که این پرستیژ را همچنان در منطقه حفظ کند و هر اقدام دیگر کشورهای عربی که بوی استقلال در تصمیم‌گیری را به مشام برساند با آتش خشم عربستان مواجه می‌شود، که قطر یکی از نمونه‌های آن است، و در خارج از اعضای شورای همکاری خلیج فارس نیز می‌توان به موضع‌گیری اخیر سودان اشاره کرد که موضع مستقل این کشور در بحران اخیر خشم مقامات سعودی را به همراه داشت.
اما نکته‌ای که نباید آن را فراموش کرد این است که امارات گرچه رهبری بحران علیه قطر را در ظاهر بر عهده ندارد اما در عرصه سیاسی اشتیاق زیادی برای تحت فشار قرار دادن بیشتر قطر به خصوص اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور دارد. این را می‌توان از موضع‌گیری مقامات اماراتی به راحتی دریافت. «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجی امارات که فراتر از مسئولیت خود و حتی در جایگاه وزیر خارجه ظاهر می‌شود، بیشترین موضع‌گیری را علیه قطر داشته و هم اوست که در واقع سیاست‌ها و برنامه‌هایی که قرار است علیه دولت قطر اعمال شود را پیشاپیش اعلام می‌کند.
حال آنکه این موضع‌گیری در این سطح قاعدتا باید از زبان مقامات عربستانی بیان می‌شد ولی بیان و نحوه موضع‌گیری این مقام اماراتی درباره قطر از ماجرای دیگری حکایت دارد. به‌نظر می‌رسد که قطر کاملا این مسئله را دریافته و بر آن واقف است و شبکه الجزیره قطر نیز اخیرا پرونده‌های جنایت، زندان‌های سری و شکنجه‌های این کشور در یمن را افشا کرده است.
با نگاهی به چهار کشور عربی در این ائتلاف علیه قطر، نمی‌توان نقش قابل توجه‌ای برای دو کشور دیگر از جمله بحرین و مصر قائل شد.
بحرین یکی از کشورهایی است که در این پرونده علیه قطر حضور دارد، البته این کشور با توجه به حجم و جایگاهش در منطقه نمی‌تواند سیاست مستقلی در پیش بگیرد و در همه بحران‌های منطقه دنباله‌روی سیاست‌های عربستان است. این نقش در حدی نیست که دیگر کشورها روی آن حساب کنند. حتی در سفرهای شخصیت‌های سیاسی اروپایی و آمریکایی که برای حل بحران به منطقه داشته‌اند، شاهد نبودیم که یکی از این مقامات برای رایزنی با مقامات بحرینی به این کشور سفر کرده باشند و اگر هم سفری انجام شده در باب مسئله قطر نبوده است. در واقع منامه مجری سیاست‌های سه کشور دیگر در این بحران است.
مصر هم نمی‌تواند بازیگر اصلی این بحران باشد و تنها مشکل حاکمان فعلی مصر با قطر بحث اخوان المسلمین است، به طوری که اگر قطر به حمایت از این جماعت پایان بدهد و سران این کشور را از دوحه اخراج کند، مصر بازی دیگری را در این مسیر برای خود بازتعریف خواهد کرد و شاید پای خود را از این ماجرا بیرون بکشد.
عربستان سعودی در این ماجرا سیاست «فشار و مهار» دوحه را در پیش گرفته است و سعی دارد فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه دوحه را تشدید کند و از سوی دیگر تلاش دارد سیاست‌های این کشور را در منطقه مهار کند.
به نظر نمی‌رسد که ریاض تمایل زیادی به اخراج قطر از شورای همکاری - که مقر آن در ریاض است - داشته باشد، ولی این تمایل در امارات بیشتر است و این موضع چندین بار از زبان مقامات آنها مطرح شد.
در ابتدای بحران و پس از اینکه قطر سخنان منتسب به امیر این کشور روی خروجی خبرگزاری قطر را جعلی اعلام و تاکید کرد که خبرگزاری این کشور هک شده، برخی گمانه‌زنی‌ها از دخالت روسیه در این مسئله حکایت داشت.
اما هم‌اکنون و پس از گذشت بیش از 40 روز از این ماجرا یک مقام اطلاعاتی آمریکا فاش کرد که امارات متحده عربی با هدف نسبت‌دادن و انتشار اظهارات دروغ به شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، رسانه‌های دولتی و مجازی قطر را هک کرده بود.
در صورت صحت این گزارش، نقش امارات در این ماجرا بیش از پیش روشن می‌شود و نشان می‌دهد که این امارات بوده که خود را در پشت ماجرا مخفی کرده و هدایت این پرونده را بر عهده داشته و عربستان را به سمت تنش بیشتر با قطر و تسلیم کردن این کشور سوق می‌داده است.
* کارشناس و تحلیلگر مسائل خاورمیانه