صراط: ثبت نام داوطلبان انتخابات پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از صبح پنج شنبه بیست وششم آذر آغاز شد و تا دوم دی ماه ادامه خواهد یافت. دیروز هم حضور«سید حسن خمینی» در ستاد انتخابات کشور بیش از پیش نگاه ها را به این رویداد معطوف کرد. مجلس خبرگان رهبری که متشکل از فقهای واجد شرایط است بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی، مسئولیت تعیین و نظارت بر صلاحیت ولی فقیه را دارد.مدت هر دوره این مجلس که اعضای آن به وسیله انتخابات و توسط رأی مستقیم و مخفی مردم انتخاب می شوند، هشت سال است و ۸۶ عضو دارد.
با این که مجلس خبرگان در ساختار سیاسی کشور، نهادی مهم و قابل توجه محسوب می شود اما به نظر می رسد انتخابات دوره پنجم این مجلس در فضایی متفاوت تر از ادوار گذشته برگزار شود. در سال های اخیر رویه معمول در عرصه سیاسی کشور به گونه ای بود که انتخابات مجلس شورای اسلامی و انتخابات ریاست جمهوری صحنه رقابت سیاسی گروه های مختلف کشور محسوب می شد و انتخابات مجلس خبرگان از این حیث در جایگاه های بعدی قرار می گرفت. افکار عمومی و رسانه ها نیز کمتر به پوشش اخبار انتخاباتی این نهاد می پرداختند.معمولا تنها در هنگام برگزاری اجلاس های سالیانه و یا تغیرات در هیئت رییسه بود که مجلس خبرگان به صدر اخبار رسانه های کشور می آمد. خصلت نخبه گرایانه این نهاد و عدم حضور مستقیم آن در صحنه قانونگذاری و اجرایی کشور نیز این حاشیه نشینی رسانه ای را تشدید می کرد.
اما به نظر می رسد فضای انتخاباتی این دوره نسبت به ادوار قبل متفاوت است و اخبار و حواشی در ارتباط با این رویداد بیش از سال های گذشته در رسانه های مشاهده می شود. این وضعیت منجر به این شده که اهمیت و خبرسازی انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان در رسانه های مختلف کشور ضریب بالایی داشته باشد. در واکاوی دلایل اهمیت یافتن مجلس خبرگان و انتخابات آن می توان به عوامل زیر اشاره کرد.
گسترش استفاده از رسانه ها شبکه های اجتماعی مجازی
تغییر ماهیت، ضریب نفوذ و اثر گذاری رسانه های فعلی با ادوار گذشته انتخابات خبرگان قابل مقایسه نیست. گسترش استفاده از ابزارهای هوشمند اطلاع رسانی و نفوذ بالای شبکه های اجتماعی امکان ارائه مداوم وآسان اخبار وتحلیل های به روز برای افراد مختلف را فراهم کرده است. پاییز سال ۱۳۷۷ در زمان برگزاری انتخابات دوره سوم، این رسانه های مکتوب و صدا وسیما بودند که به پوشش اخبار و تحلیل های این رویداد می پرداختند. اگر چه در همان ایام تعداد وتنوع مطبوعات کشور نیز قابل توجه بود اما تنها به همان روزنامه ها و مجلات خلاصه می شد. اگرچه در انتخابات دوره چهارم که آذرماه سال ۸۵ برگزار شد با وجود کانال های ارتباطی جدیدتری همچون سایت های اینترنتی و شبکه پیامک وارد کارزار انتخابات شده بودند اما در مقایسه با شرایط کنونی هنوز رویدادها و تحلیل های سیاسی در دسترس عموم قرار نداشتند. امروزه اما مخاطبان شبکه های اجتماعی و رسانه های نوین خود می توانند در مقام تولید کننده اخبار و تحلیل ها قرار بگیرند.این فضای خاص رسانه ای در تشدید اهمیت هر واقعه سیاسی در فضای عمومی کشور نقش آفرین خواهد بود. انتخابات مجلس خبرگان هم از این قاعده مستثنا نیست. عمومی شدن رسانه ها و افزایش استفاده از شبکه های مجازی، انتخابات این دوره را نسبت به دوره های قبل متفاوت ساخته است.
طرح مباحث حاشیه دار از سوی برخی چهره ها
درطول یک سال اخیر چهره های مطرح سیاسی از جمله رییس جمهور، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، برخی از نمایندگان مجلس خبرگان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی چندین بار در خصوص برگزاری انتخابات این نهاد، ترکیب نمایندگان و ویژگی های مطلوب آن اظهار نظر کرده اند. برخی از این اظهارنظرها همچون گفتگوی اخیر هاشمی با «ایلنا» با واکنش های گوناگون و جریان سازی نیز مواجه شدند. این قبیل اظهارات اغلب در خصوص کارکردهای مجلس خبرگان، کارنامه آن در ادوار اخیر، سیستم نظارت بر داوطلبان، عملکرد هیئت رییسه و لزوم تغییر ترکیب نمایندگان صورت می گیرد. این حاشیه های پرتعداد که همچنان هم ادامه دارد بر داغ شدن تنور انتخابات تاثیر فراوان خواهد داشت.
پررنگ شدن رقابت های سیاسی
رقابت سیاسی و انتخاباتی که پیش از این در انتخابات شوراها، مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری متبلور می شد به دلایل گوناگون انتخابات مجلس خبرگان را هم در برگرفته است احزاب اصلاح‌طلب به جز مجمع روحانیون و مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم عموما نیرویی برای حضور در انتخابات خبرگان ندارند. با این حال نام بعضی اعضای سابق مجلس خبرگان برای حضور در انتخابات از سوی برخی رسانه‌های اصولگرا و اصلاح‌طلب منتشر شده است. اگر چه«سید حسن خمینی» روز گذشته به صراحت اعلام کرد که به صورت مستقل وارد صحنه انتخابات شده است اما رسانه های اصلاح طلب چندین ماه است که بر حضور او در اردوگاه اصلاح طلبان تاکید داشته و پس از اعلام کاندیداتوری وی پشتیبانی تبلیغاتی خود از او را افزایش داده اند.
با این که انتخابات مجلس خبرگان رهبری به طور سنتی عرصه ای برای رقابت میان تشکل‌های روحانی اصولگرا و اصلاح‌طلب و در راس آن جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز بوده است، اما به نظر می رسد برنامه‌ریزی دیگر تشکل‌های سیاسی برای این مجلس نیز آغاز شده است.در آخرین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری که در آبان ۸۵ برگزار شد، مجمع روحانیون مبارز و دیگر احزاب اصلاح‌طلب تدارک گسترده‌ای را برای ورود پرقدرت در این انتخابات دیده بودند تا شاید در روزهایی که نهادهای سیاسی چون مجلس، شورای شهر و ریاست جمهوری را به اصولگرایان واگذار کرده بودند صندلی‌های اکثریتی خبرگان از آن خود کنند اما آنچه در نهایت رخ داد آن بود که مجلس خبرگان چهارم هم با اکثریت چهره هایی مستقل و غیر اصلاح طلب شکل گرفت.
در میان اصول گرایان، سازوکار انتخابات مجلس خبرگان را جامعتین (جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدسین حوزه علمیه قم) تعیین کرده و روی افراد مطرح برای نامزدی در انتخابات به جمع بندی رسیده و فهرست نامزدهای مورد حمایت خود را اعلام می کنند. غلامرضا مصباحی مقدم در این باره گفته است: کمیته انتخاباتی جامعتین از ماه‌ها قبل کار خود را شروع کرده و نشست‌هایی داشتند و تاکنون نتایج و تفاهم‌های خوب و خاصی حاصل شده است که نیاز به تکمیل دارد. بحث مصادیق هم مطرح شده و تا حدود زیادی نامزدهای مجلس خبرگان از سوی جامعتین مشخص شدند ولی هنوز این فهرست نهایی نشده است.
ورود چهره های جدید
حضور چهره های جدید و خبرساز در میان کاندیداها و یا گمانه زنی درخصوص ورود برخی از این چهره ها باعث تقویت فضای رسانه ای خواهد شد. نمونه روشن این موضوع را می توان در نامزد شدن «حجت الاسلام سید حسن خمینی» جستجو کرد. اتفاقی که بر شور و هیجان این اتفاق افزوده است.آیت الله «امجد» از جمله چهره های جدیدی است که تاکنون برای انتخابات مجلس خبرگان ثبت نام کرده است. از آن سو خبرها حاکی از اراده جدی برخی از شاگردان آیت الله مصباح یزدی برای رسیدن به کرسی های مجلس خبرگان است. چهره هایی که پیش از این کمتر نامشان در رسانه های عمومی مطرح می شد.
همزمانی با انتخابات مجلس و بهره برداری برخی گروه های سیاسی
به نظر می رسد برخی گروه های سیاسی، از هم زمانی انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی بهره برداری های خاص خود را دارند. یکی از اهداف اصلی آنان مانور بر ترکیب مجلس خبرگان و حمایت از کاندیداهای خاص است که بر نتیجه انتخابات مجلس هم تاثیر خواهد گذاشت. به این ترتیب تیر فضای انتخاباتی دو نشان مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان را هدف قرار می دهد.. فضاسازی رسانه ای در خصوص برخی داوطلبان خبرگان احتمالا به همینن منظور صورت می گیرد.