صراط: اصفهان - در بازار قیصریه، بازار عطارها هنوز همچون گذشته زندگی با آن حال و هوای قدیمی‌اش جریان دارد، هنوز هم بسیاری از مغازه‌ها با همان سبک گذشته پا بر جا باقی مانده‌اند، جایی که روزگاری بسیاری از تجار و بازرگانان برای خرید کالاهای سنتی اصفهان به این شهر می‌آمدند و ضمن انجام خرید و فروش با عطارها، مدتی را برای کسب آموزش از علمای بزرگی چون ملا عبدالله شوشتری در مدرسه‌ای که شاه عباس اول برای ملا عبدالله تاسیس کرده بود، اتراق می‌کردند و در طول مدت یک سال با مسائل شیعی ایرانیان آشنا می‌شدند.
این بنا در دو طبقه با 32 حجره تعبیه شده که کاشی‌کاری‌های معرق آن زیبایی فضا را دو چندان کرده است، در وسط این بنا، سنگ‌فرش‌های مربوط به زمان شاه عباس اول را به وضوح می‌توان دید که در آن زمان مادی فدین از وسط آن می‌گذشت اما امروز دیگر این بخش، خشک و بی‌روح شده است.
به داخل محوطه مدرسه که پا می‌گذاریم، صدای طلاب را از داخل بعضی حجره‌ها می‌توان شنید، حالا این ایوان جنوبی با آن کتیبه‌ای که روی دیوار ضلع غربی آن تاریخ 1105-1077 حک شده است، همچون نگینی درخشان را می‌توان دید.
این تاریخ، زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی را به هر بیننده‌ای نشان می‌دهد و مضمون آن به وقف 3 دکان توسط حاجی میرزا محمد، یکی از خیرین شهر اشاره می‌کند که این را می‌شود از روی کتیبه‌ای که به خط نستعلیق نوشته شده است فهمید.
تزئینات ایوان جنوب غربی با هنر کاربندی مزین شده که به صورت نیم گنبد اجرا شده و دارای محرابی با تزئینات مقرنس‌کاری و کاشی‌کاری است که همه بخش‌های آن گچ‌اندود شده است.
کناره‌های ایوانچه‌ها با کاشی‌های معرق تزئین شده‌اند که یک در میان با زمینه لاجوردی و همراه با نقوش اسلیمی حنایی و گل‌های فیروزه‌ای و سفید رنگ‌آمیزی شده است همچنین در شمال غربی مدرسه، نمازخانه بزرگی تعبیه شده که هنر کاشی‌کاری زمان صفوی جلوه خاصی به فضا بخشیده و در میان آن همه زیبایی، طاق و چشمه نمازخانه بر روی چهار ستون آجری قرار گرفته‌اند که با هنر گچ‌کاری مزین شده است.
حالا با گذر از سردر مدرسه، این جلوخان مدرسه ملا عبدالله است که میزبان ما می‌شود به طوری که این ورودی در اصل بخشی از محوطه چهار سوی بازار محسوب می‌شود که با گذشتن از دالانی می‌توان وارد صحن مدرسه شد.
درباره شخصیت ملا عبدالله شوشتری می‌خوانیم: «ملا عبدالله از نظر تقوا بسیار مورد توجه شاه عباس اول بود، او در شوشتر متولد و پس از آن راهی نجف شد و پس از 30 سال زندگی در نجف، به اصفهان سفر کرد اما به خاطر کدورتی که با شاه عباس اول پیدا کرده بود ابتدا به مشهد رفت و چند سالی را در آنجا ساکن شد.
اما چند سال بعد شاه عباس به مشهد رفت و ضمن رفع کدورت، او را در سال 1006 ه.ق به اصفهان آورد تا اینکه با ورود او به اصفهان، شاه عباس مدرسه‌ای را به نام او تاسیس کرد و از او خواست که تدریس در آن را آغاز کند و او هم با پذیرفتن این مسئولیت سنگین، در مدت بیش از 12 سال، به بیش از یک‌هزار طلبه در اصفهان تعلیم داد و از جمله این شاگردان می‌توان به ملا محمدباقر مجلسی اشاره کرد که بعد از مرگ استادش، برای مدتی کار تدریس و اقامه نماز در این بنا را بر عهده گرفته بود.
ملا عبدالله در سال 1021 ه.ق در اصفهان فوت کرد و او را در مسجد جامع با آب چاه غسل دادند و در همان جا بر جنازه او نماز خواندند و پس از مدتی که پیکر او را در امامزاده اسماعیل قرار داشت، جسدش را به کربلا بردند و بعد از او تولیت مدرسه را به فرزندش ملا حسنعلی واگذار کردند.»
محمد حسین ریاحی، استاد دانشگاه و محقق که درباره این مدرسه تحقیقات گسترده‌ای انجام داده است، می‌گوید: شاه عباس مدرسه را به این شرط وقف کرد که بعد از آن، فرزند ملا عبدالله شوشتری مسئولیت تدریس در آن را به عهده بگیرد اما با این حال بعد از آن تولیت مدرسه به خاندان شیخ‌الاسلام سبزواری واگذار شد.
این بنای آموزشی اگر چه در دوران صفوی یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین مدارس صفوی بود اما در دوره‌های مختلف به خاطر بی‌توجهی در حفظ و حراست از این بنا، به مرور دستخوش تغییرات شد.
در سال 1158 ه.ق یعنی زمان نادرشاه افشار و نیز در دوران سلطنت فتحعلی شاه قاجار تعمیراتی در بخش‌های این بنا صورت گرفت از جمله تعمیر کتیبه سردر مدرسه که توسط حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی، حکمران زمان قاجار در اصفهان انجام گرفت اما به مرور زمان مدرسه رو به ویرانی رفت.
در کتاب «آثار ملی اصفهان» می‌خوانیم: «در قرن 14 ه.ق روز به روز بر میزان خرابی مدرسه افزوده می‌شد و اتاق‌ها نم زده بود. حتی در دالان مدرسه، قهوه خانه‌ای دایر شد و بعضی میرزاها با رفتن به آنجا برای جماعات متفرقه کاغذ و نوشته‌جات دیگر می‌نوشتند».
در زمان قاجار همچنین بسیاری از حجره‌ها به خصوص سقف اتاق‌های طبقه دوم خراب و طبقه اول هم به خاطر رطوبت، نم کشید و به مرور زمان نه تنها مدرسه خالی از طلاب شد که به گفته محمد حسین ریاحی، بسیاری از بخش‌های آن از بین رفت تا اینکه بالاخره در سال 1344 ه.ش با تلاش عده‌ای از مسئولان شهر کار بازسازی و مرمت حجره‌ها، درب‌ها و کاشی‌کاری فضاهای درونی و بیرونی آغاز شد و با اتمام کار، به یکی از مراکز علوم دینی و تحت پوشش حوزه علمیه تبدیل شد.
این بنا در دو طبقه با 32 حجره تعبیه شده که کاشی‌کاری‌های معرق آن زیبایی فضا را دو چندان کرده است، در وسط این بنا، سنگ‌فرش‌های مربوط به زمان شاه عباس اول را به وضوح می‌توان دید که در آن زمان مادی فدین از وسط آن می‌گذشت اما امروز دیگر این بخش، خشک و بی‌روح شده است.
به داخل محوطه مدرسه که پا می‌گذاریم، صدای طلاب را از داخل بعضی حجره‌ها می‌توان شنید، حالا این ایوان جنوبی با آن کتیبه‌ای که روی دیوار ضلع غربی آن تاریخ 1105-1077 حک شده است، همچون نگینی درخشان را می‌توان دید.
این تاریخ، زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی را به هر بیننده‌ای نشان می‌دهد و مضمون آن به وقف 3 دکان توسط حاجی میرزا محمد، یکی از خیرین شهر اشاره می‌کند که این را می‌شود از روی کتیبه‌ای که به خط نستعلیق نوشته شده است فهمید.
تزئینات ایوان جنوب غربی با هنر کاربندی مزین شده که به صورت نیم گنبد اجرا شده و دارای محرابی با تزئینات مقرنس‌کاری و کاشی‌کاری است که همه بخش‌های آن گچ‌اندود شده است.
کناره‌های ایوانچه‌ها با کاشی‌های معرق تزئین شده‌اند که یک در میان با زمینه لاجوردی و همراه با نقوش اسلیمی حنایی و گل‌های فیروزه‌ای و سفید رنگ‌آمیزی شده است همچنین در شمال غربی مدرسه، نمازخانه بزرگی تعبیه شده که هنر کاشی‌کاری زمان صفوی جلوه خاصی به فضا بخشیده و در میان آن همه زیبایی، طاق و چشمه نمازخانه بر روی چهار ستون آجری قرار گرفته‌اند که با هنر گچ‌کاری مزین شده است.
حالا با گذر از سردر مدرسه، این جلوخان مدرسه ملا عبدالله است که میزبان ما می‌شود به طوری که این ورودی در اصل بخشی از محوطه چهار سوی بازار محسوب می‌شود که با گذشتن از دالانی می‌توان وارد صحن مدرسه شد.
درباره شخصیت ملا عبدالله شوشتری می‌خوانیم: «ملا عبدالله از نظر تقوا بسیار مورد توجه شاه عباس اول بود، او در شوشتر متولد و پس از آن راهی نجف شد و پس از 30 سال زندگی در نجف، به اصفهان سفر کرد اما به خاطر کدورتی که با شاه عباس اول پیدا کرده بود ابتدا به مشهد رفت و چند سالی را در آنجا ساکن شد.
اما چند سال بعد شاه عباس به مشهد رفت و ضمن رفع کدورت، او را در سال 1006 ه.ق به اصفهان آورد تا اینکه با ورود او به اصفهان، شاه عباس مدرسه‌ای را به نام او تاسیس کرد و از او خواست که تدریس در آن را آغاز کند و او هم با پذیرفتن این مسئولیت سنگین، در مدت بیش از 12 سال، به بیش از یک‌هزار طلبه در اصفهان تعلیم داد و از جمله این شاگردان می‌توان به ملا محمدباقر مجلسی اشاره کرد که بعد از مرگ استادش، برای مدتی کار تدریس و اقامه نماز در این بنا را بر عهده گرفته بود.
ملا عبدالله در سال 1021 ه.ق در اصفهان فوت کرد و او را در مسجد جامع با آب چاه غسل دادند و در همان جا بر جنازه او نماز خواندند و پس از مدتی که پیکر او را در امامزاده اسماعیل قرار داشت، جسدش را به کربلا بردند و بعد از او تولیت مدرسه را به فرزندش ملا حسنعلی واگذار کردند.»
محمد حسین ریاحی، استاد دانشگاه و محقق که درباره این مدرسه تحقیقات گسترده‌ای انجام داده است، می‌گوید: شاه عباس مدرسه را به این شرط وقف کرد که بعد از آن، فرزند ملا عبدالله شوشتری مسئولیت تدریس در آن را به عهده بگیرد اما با این حال بعد از آن تولیت مدرسه به خاندان شیخ‌الاسلام سبزواری واگذار شد.
این بنای آموزشی اگر چه در دوران صفوی یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین مدارس صفوی بود اما در دوره‌های مختلف به خاطر بی‌توجهی در حفظ و حراست از این بنا، به مرور دستخوش تغییرات شد.
در سال 1158 ه.ق یعنی زمان نادرشاه افشار و نیز در دوران سلطنت فتحعلی شاه قاجار تعمیراتی در بخش‌های این بنا صورت گرفت از جمله تعمیر کتیبه سردر مدرسه که توسط حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی، حکمران زمان قاجار در اصفهان انجام گرفت اما به مرور زمان مدرسه رو به ویرانی رفت.
در کتاب «آثار ملی اصفهان» می‌خوانیم: «در قرن 14 ه.ق روز به روز بر میزان خرابی مدرسه افزوده می‌شد و اتاق‌ها نم زده بود. حتی در دالان مدرسه، قهوه خانه‌ای دایر شد و بعضی میرزاها با رفتن به آنجا برای جماعات متفرقه کاغذ و نوشته‌جات دیگر می‌نوشتند».
در زمان قاجار همچنین بسیاری از حجره‌ها به خصوص سقف اتاق‌های طبقه دوم خراب و طبقه اول هم به خاطر رطوبت، نم کشید و به مرور زمان نه تنها مدرسه خالی از طلاب شد که به گفته محمد حسین ریاحی، بسیاری از بخش‌های آن از بین رفت تا اینکه بالاخره در سال 1344 ه.ش با تلاش عده‌ای از مسئولان شهر کار بازسازی و مرمت حجره‌ها، درب‌ها و کاشی‌کاری فضاهای درونی و بیرونی آغاز شد و با اتمام کار، به یکی از مراکز علوم دینی و تحت پوشش حوزه علمیه تبدیل شد.