حال تنها یک برنامه مثل «شب آسمانی» از میان ده‌ها برنامه و فقط یک شبکه از میان ده‌ها شبکه فقط و فقط برای مدت 12 ساعت حرف‌هایی را برای گفتن داشت که تمام مبانی فکری این همه رسانه‌ها و شبکه‌های مدعی را به زمین زد و خود عاملی برای جذابیت این برنامه شد، چون همه کنجکاو بودند تا ببینند این چه رخدادی است که همه از آن به نحو زبانزدی ذکری به میان می‌آورند.
در رابطه با جزئیات برپایی برنامه «شب آسمانی» با امیرمهرداد خسروی، کارشناس و مجری این برنامه به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم:
دغدغه اصلی «شب آسمانی» مسأله اندیشه بشر است
*لطفا مقدمتاً درباره برنامه «شب‌آسمانی» و دغدغه‌های تولید این برنامه توضیح دهید؟
-ابتدا عرض می‌کنم که مسأله اندیشه بشر، محور اصلی برنامه شب آسمانی است و نیاز به درست اندیشیدن به عنوان یک ضرورت زندگی، رسالتی است که بر رسانه‌هایی همچون شبکه‌ای به قامت شبکه قرآن و معارف سیما معنا پیدا می‌کند. زمانی که یک جریان فکری در فضای رسانه هویت پیدا می‌کند طبیعی است که اقشار مختلف را درگیر خود می‌کند و این امر درباره مبانی و مباحث اسلامی و مباحث فکری دینی نیز صدق می‌کند. لذا به دلیل این اهمیت و واقعیت، برنامه شب آسمانی عزیمت به سمت حرکتی را رقم زد تا با رهگذر از مسیر رمزآلود اندیشه‌های بشر، حضوری جدی پیدا کند. امروزه حرف‌هایی در عالم رسانه‌ها مطرح می‌شود که مخاطب خود را درگیر می‌کند و ما نیز به تحلیل و نقد این آرا و اندیشه‌ها می‌پردازیم، چرا که امروز به ظاهر در دنیای آزاد زندگی می‌کنیم، باید حرف‌ها را بشنویم و اگر می‌خواهیم واقعاً مبتنی بر باورهای خود که خداوند هم همین را فرموده که باید بهترین‌ها را بشنویم و انتخاب کنیم، فکر کنیم و مسیر درست زندگی را بیابیم، پس باید همه حرف‌ها زده شده را ورز دهیم، بنابراین معتقدیم اتفاقاً این کار خوب است که در بستر یک برنامه زنده تلویزیونی و بدون دخل و تصرف صورت گیرد و خود را بهتر به جلوه آورد، زیرا عمیقاً باور داریم که مبانی فکری ما به بلندای یک تاریخ عظیم و پر مغز، خیلی محکم است و نگرانی در این زمینه که در بستر یک برنامه زنده رقم بخورد، نداریم.
تلاش بی وقفه وهابیت برای تخریب اسلام و شیعه
*چرا مبحث پاسخگویی به شبهات و بالاخص وهابیت این اندازه طرفدار پیدا کرده است؟
-به نظرم این موفقیت چشمگیر مرهون چند علت است: نخست اینکه اولاً فراموش نکنیم که ده‌ها شبکه مخالف اندیشه اصیل اسلامی در نحله‌های مختلف فکری و از جمله وهابیت بیش از چهار سال است که تلاش بی‌وقفه‌ای برای تخریب اسلام و به خصوص شیعه را دنبال می‌کنند و انصافاً پول‌ها و سرمایه عظیمی را به خدمت می‌گیرند. حالا تنها یک برنامه از میان ده‌ها برنامه و فقط یک شبکه از میان ده‌ها شبکه فقط و فقط برای مدت 12 ساعت حرف‌هایی را برای گفتن داشت که تمام مبانی فکری این همه رسانه‌ها و شبکه‌های مدعی را به زمین زد و به نظرم این یک بُعد جدی جذابیت این برنامه شد، چون همه کنجکاو بودند تا ببینند این چه رخدادی است که همه از آن به نحو زبانزدی ذکری به میان می‌آورند.
اما جلوه دوم و مهم‌تر به اعتقاد من برخورداری برنامه از یک منش علمی متین و مستند بود که مردم حسب پیام‌های دریافتی از این روش که عرضه‌ای از باورهای شیعی و اسلامی آن بود لذت می‌بردند، حرف‌ها احساسی نبود و همه سرمایه علمی برنامه متکی به ادله و براهین غیرقابل انکار بود و بعد سوم این جذابیت هم این بود که به گمان برخی از تحلیل‌گران، این برنامه به نحو مؤثری توانست چهره‌ایی زیبا از وحدت شیعه و سنی را در برابر دیده مخاطبین قرار دهد که هر دو چقدر معتقدانه و جدی برآنند تا با جریان مخالف این وحدت مقابله کنند و ارسال حجم بالایی از پیامک‌ها و ایمیل‌های برادران اهل سنت ما در کنار تماس‌های شیعیان در حمایت از این رخداد گویای این اقدام مهم بود. البته شاید بتوان جوانب دیگری را هم برشمرد مثل انتخاب ویدیوها و میان برنامه‌هایی که همکاران و میهمانان برای برنامه آماده می‌کردند.
البته ناگفته نماند که آغازگر این جنگ رسانه‌ای ما نبودیم و اساساً ما به صلح و دوستی می‌اندیشیم تا مقوله‌ای به نام جنگ و ما مسأله وحدت محور اصلی نگاهمان است، ولی این وهابی‌ها بودند و هستند که خود را به میدان آوردند و فکر می‌کردند که متانت رسانه در نادیده گرفتن آن‌ها به معنای حقانیت اندیشه‌شان است، بنابراین وقتی سمی وارد خانه می‌شود، بی‌تفاوتی می‌تواند یک توهم خودباورانه‌ای را به دشمنان شما بدهد که گویی خیلی حرف‌هایشان جدی است و چنین شد که شبکه قرآن و معارف سیما به میدان آمد تا نشان دهد خیلی هم حرف‌های آن‌ها وزنی ندارد، ما صرفاً با دو امکان توانستیم در این هماوردی موفق شویم: اخلاق و ادب که معمولاً شبکه‌های مخالف فاقد آن هستند و دوم پشتوانه‌های علمی و عقلانی.
تدبیر، دانش و هوشمندی یک رسانه خطرات بازخورد نامناسب یک برنامه را کاهش می‌دهد
*البته حتما ورود به این حوزه‌ها خطراتی هم دارد، مثلاً در بحث عرفان‌های نوظهور، کلیساهای خانگی یا خیلی مسائل دیگر در عرصه رسانه خیلی راحت نمی‌توان ورود کرد، این برنامه چطور از خط قرمزها عبور می‌کند، منظور اینکه کاری کنیم که هم تبلیغ نشود و هم اینکه مخاطب از مباحث مورد نیاز مطلع شوند؟
- اگر تدبیر، دانش و هوشمندی در رفتار رسانه حاکم شود، به نظرم نگرانی وجود نخواهد داشت، انصافاً تیم مدیریتی و هدایتگر شب آسمانی مدبرانه اقدام کرد، از نظر علمی و دانش نیز ما مجهز به حضور برجسته‌ترین فضلای شیعه و سنی در فضای فکری برنامه بودیم تا در یک جبهه از اسلام دفاع کنیم و مسأله سوم به عنوان هوشمندی در کار، به نظرم در میان همه همکاران اعم از فنی تا عناصر مکمل تیم برنامه ساز وجود داشت، عمیقاً معتقدم با این روند هیچ نگرانی برای ورود به عرصه‌های فکری وجود ندارد، ولی چنانچه این سه عنصر یاد شده مفقود باشد، ممکن است که آسیب‌هایی را متوجه حرکت یک تیم برنامه‌ساز کند.
معتقد به وجود وهابیت درون شیعه نیستم
*آیا بازخوردی از جامعه وهابیت داشتید؟ برخی بیان می‌کنند که ما وهابیت درون شیعه هم داریم، آیا انتقادات و پیشنهاداتی از این اقشار هم بوده است؟
-من معتقد نیستم که چیزی به نام وهابیت درون شیعه معناپذیر باشد. اگر منظور از استفاده لفظ وهابی، تندروی و افراط باشد، می‌توان نگاهی به شبکه‌های به ظاهر شیعی داشت که آن‌ها هم در ژست دفاع از شیعه به دنبال ایجاد تفرقه میان امت اسلامی باشند که معمولاً از کشورهایی پخش می‌شوند که اساساً حاکمانشان با اساس اسلام ستیز و کینه دارند و همان‌ها هم حمایتشان می‌کنند و طبیعی است که از این تاکتیک برای ایجاد اختلاف استفاده می‌کنند، هر چند که نامشان هم شیعه باشد، حال نمی‌دانم در ادبیات فکری امروز به اینها چه باید گفت و یا ممکن است یک شخصی باشد که در شناسنامه شیعه باشد و باور وهابی پیدا کرده باشد! من نافی این هم نیستم، اما من این را اعتقاد ندارم که کسی یک شیعه اصیل و معتقد باشد، ولی مخالف آموزه‌های اخلاق گرایانه اهل بیت(ع) عمل کند و به افراط مبادرت ورزد و به تفرقه میان شیعه و سنی دامن بزند و اساساً وهابی به کسی اطلاق می‌شود که معتقد به مرام فکری محمد بن عبدالوهاب و پیش از آن ابن تیمیه باشد.
2 طیف مخاطب شب آسمانی
درباره بازخوردشان نیز باید گفت که دو طیف اصولاً با برنامه ما برخورد می‌کنند، یک عده بنا ندارند حرف را بشنوند و موضع می‌گیرند، یعنی این تصریح پروردگار عالم در قران کریم که «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ...» را نمی‌خواهند بفهمند و مثل بیماری که بیماری خود را نمی‌خواهد ببیند از واقعیت فرار می‌کند، البته این یک نگاه است و یک عده دیگری هم هستند که ما برایشان مرزی قائل نیستیم و دسته‌بندی هم نمی‌کنیم، این اعتقاد خود من است که از ابتدا و بی‌دلیل و احساسی نیاییم به نام دشمن و معاند فوری به یکدیگر انگ بزنیم و همدیگر را محکوم کنیم، معتقدم که باید بگوییم ما انسانی در زمین هستیم و خدایی داریم و چگونه پرستیدن را باید فهم کنیم، اگر من مسیر را اشتباه می‌روم، انسان هم‌کیش من به دادم برسد و هدایتم کند و اگر من نسبت به دیگری اینگونه دیدم من دست دیگری را بگیرم، دیگر با این دوستی مرزها منطق ندارد بنابراین همدیگر را درخواهیم یافت و عقلانیت جای تعصب‌های کور را می‌گیرد، عده‌ای هم از این زاویه با برنامه ما مواجه بودند که در میانشان هم منتقد و موافق بسیار دیده شد که ابتدا بسیاری که منتقد بودند به طیف موافقان برنامه ما پیوستند.
بنایمان در مواجهه با اندیشه وهابیت دعوت به درست اندیشی است
در برنامه شب آسمانی ما سخنمان به کسانی که متفاوت با نگرش ما می‌نگرند این است که می‌گوییم دوستان خواهش می‌کنم این حرف من را به عنوان کسی که در این برنامه مجری و نماینده جریان فکری برنامه هستم بپذیرید و لطفاً بی آنکه اندیشه کنیم، زود موضع نگیریم، ما همه دعوایمان بحث پرستش است ما می‌خواهیم بگوییم خدا را آنگونه بپرستیم که خدا می‌خواهد، نه آنکه دیگری خواسته و به من دیکته کرده است! خدا را آنگونه پرستش کنیم که خدا می‌خواهد اگر فکر می‌کنید که اشتباه پرستش می‌کنیم به ما هم کمک کنید البته با برهان عقلانی! تعصب را کنار و به جای آن صورت مسأله را وسط بگذاریم، بی آنکه روی یکدیگر شمشیر بکشیم، اتهام بزنیم و بی ادبی کنیم. بگوییم اگر صادقانه مسأله ما پرستش خداست قبول کنیم یا دیگران هم همین کار را بکنند، خداوند این مشرب را می‌پسندد، لااقل فهم ما از آموزه‌های دین و تصریحات قرآنی هم همین بوده است، ما واقعاً تلاشمان این است که فرهنگ گفت وگو را جا بیندازیم، ناسزا و فحش را کنار بگذاریم و به کسی که این را نمی‌پسندد بی‌احترامی نکنیم، حتی بنایمان در مواجهه با اندیشه وهابیت دعوت به درست اندیشی است و معتقدیم این مردم هستند که باید در پرتو این تعامل قضاوت کنند و نه چیز دیگر. اما وقتی از سوی آن‌ها هتاکی و استهزا می‌بینیم ما نمی‌توانیم بپذیریم که راستی و صداقتی بر رفتار رسانه‌شان حاکم است بلکه تعمدات سیاسی آن‌ها بیشتر به باور می‌نشیند.
پیشنهاد قرار دادن برنامه شبکه آسمانی به شبکه‌های اجتماعی را می‌دهم
*الان برنامه شب آسمانی را در یوتیوب یا دیگر شبکه‌های اجتماعی هم گذاشتید یا خیر؟ چون در فضای مجازی وهابیان خیلی کار می کنند حتی در فیس بوک و دیگر شبکه‌ها من خلاء حضور علما را در این فضاها حس می کنم!
-من اطلاع ندارم، چرا که مسؤلیت این کار هم با من نیست، ممکن است که دوستان در بخش‌های دیگر شبکه این کار را کرده باشند، البته من از این پیشنهاد شما خیلی استقبال می‌کنم و اعتقاد دارم باید این اقدامات صورت بپذیرد، نه فقط در موضوع وهابیت بلکه در سایر زمینه‌ها هم همین طور، ما اگر دنیای امروز را به منزله یک معرکه تعامل فکر و اندیشه بپنداریم، خیلی مسائلمان حل می‌شود .
یکی از این فضاها، اقتضائات دنیای سایبر و اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است. این کار باید انجام بشود منتها اینجا ما کارمان کارکرد رسانه در بستر تلویزیون است و شبکه‌های اجتماعی یک بستر دیگری است که کسان دیگر باید کار بکنند، اما به هر حال من هم از این دغدغه شما استقبال و پیشنهاد می‌کنم که به عنوان یک خواهش از هر کسی که می‌تواند کمک ما کند و درعین حال مباحث را نقد کند، به معاضدت و مساعدت همت کند. بنابراین باور ما هم این است که همه می‌توانند نظرشان را بگویند و ما زمانی پیشرفت می‌کنیم که در سطوح مختلف با نگاه‌های مختلف بحث‌های علمی مطرح و نقد شود و الان اینترنت یکی از بهترین محمل‌هاست.
*ارتباطتتان در فضای اینترنت با اقصی نقاط دنیا چطور بوده است؟
-خیلی چشمگیر و خوب بوده و خیلی استقبال شده است، کافیست تا یک جستجو در اینترنت از برنامه‌های ما بفرمایید تا بهتر قضاوت شود.
*آیا این شبکه‌های اجتماعی در جهت گیری‌های آتی شما و نوع سؤالات و دغدغه‌هایتان چیزی افزوده است؟
-قطعاً اینطور است، چون فضای اینترنت اینگونه است و همه به صورت تعاملی از دیدگاه یکدیگر مطلع می‌شوند و نظر هم را می‌بینند، ولی نباید از مخاطرات آنکه بیشتر در حیطه به میان آوردن مباحث جدی علمی و حساس فکری و اعتقادی در سطح غیر تخصصی است و انصافاً شایسته محیط‌های علمی است غفلت کرد، زیرا اگر مباحث حساس اعتقادی در فضای سطحی و بدون کارشناسی مطرح شود، می‌تواند آسیب‌هایی را بجای بگذارد و این به یک مراقبت نیاز دارد.
در دنیای تبادل آزاد اطلاعات چرا اجازه نمی‌دهند حرفمان را بزنیم؟
*آیا فکر نمی کنید ایران که داعیه ام‌القری کشورهای جهان دارد، خیلی کندتر نسبت به دیگر کشورها عمل کرده است؟
-نه! این طور نیست، اتفاقاً یکی از مسائلی که باعث چنین صحبت‌هایی شده همین فعالیت ایران در این حوزه است، جنگ امروز ما تقابل فکر و اندیشه است، ایران اگر همین ورودها را هم نمی‌کرد و این جنس حرف‌ها را نمی‌زد دلیلی نداشت که ماهواره‌هایش و خطوط دیگر ارتباطی رسانه ایران در بسیاری از کشورها را تعطیل کنند! این یک سؤال مهم است که واقعاً هنوز به ما جواب نداده‌اند که در همین دنیای تبادل آزاد اطلاعات امروز که متنفذینش داعیه حقوق بشر و اینگونه شعارهای به ظاهر دلربا می‌دهند، چرا نمی‌گذارند حرف بزنیم؟ اتفاقاً چون ایران و رسانه‌هایمان چنین حرف‌ها را می‌زنند، اجازه کار نمی‌دهند. لذا فکر می‌کنم باید واقع بینانه تحلیل کرد. همین الان شما ببینید که شبکه‌های وهابی چه هجوم هتاکانه‌ای در مقابل حرف‌های علمی میهمانان ما آغاز کرده‌اند.
در حوزه‌های پیام‌سازی تعادل را رعایت کنیم
بنابراین ایرانیان هم در حد بضاعت و توانشان در این حوزه ورود کردند، البته ما نمی‌گوییم متکفلان همه وظیفه‌‌شان را انجام داده‌اند و شماره یک هستیم، ولی هر روز باید نسبت به روز قبل بیشتر رشد کنیم، ولی یک نکته را فراموش نکنیم، من معتقدم در همه شئون پیام‌سازی به ویژه در حوزه دین نباید تعادل را نادیده بگیریم، همیشه می‌گویند بیش از ظرفیت تولید کردن، تورم و کمتر آن فقر ایجاد می کند، ما باید حتماً این را نسبت به تعامل با مخاطب رعایت کنیم و به اندازه نیاز به مخاطب تولید و تعادل را حفظ کنیم و این نیازمند یک خرد فرهنگی است که عالی به موضوع نگاه می‌کند، مخصوصاً در این معرکه نبرد رسانه‌ها ما داریم حرف می‌زنیم یک عده با باورهای مسیحی این حرف را می‌زنند، یک عده باور وهابی یا نحله‌های برهمایی و تناسخی و .. صحبت می‌کنند، پس نخست باید به اینها توجه کرد و البته نقدشان کرد چرا که همه دارند ما و باورهایمان را نقد می‌کنند، بنابراین کسی بر ما لطفاً خورده نگیرد، چون وظیفه داریم تا مراقب سم‌ها باشیم و جامعه را مدام در برابر این سم پاشی‌ها آشنا کنیم و در مقام پاسخ‌های منطقی و علمی و مستدل هر روز بهتر از دیروز گام برداریم .
خاطره‌ای از شب آسمانی و حضور ماموستا اقبال بهمنی
*به عنوان سؤال نهایی خاطره خاصی از اجرا در برنامه‌های شب آسمانی دارید که برای مخاطب جذاب یا جالب باشد؟
-به هرحال حضور در هر فضا و برنامه‌ای که آراسته به نام دفاع از اسلام عزیز و اهل بیت(ع) و به ویژه سیدالشهدا(ع) باشد، همه‌اش برکت و خاطره است، ولی یکی از مطالب جالبی که خیلی زیبا بود این حس نشاط و طراوت حاکم در میان مجموعه عناصر فعال در این برنامه بود که به نحو چشم‌نوازی موج می‌زد، همه همکاران و میهمانان چه شیعه و سنی به نحو متعهدانه‌ای آمده بودند تا رسالت خودشان را نسبت به اسلام انجام دهند. مسأله یک رفتار کاری متعارف نبود و بدون اغراق یک هنگامه متحدانه و معتقدانه بود، به طور نمونه شبی که ماموستا اقبال بهمنی که یکی از برجسته ترین فضلای اهل سنت هستند، قصد داشت تا از سنندج به تهران عزیمت کند تا میهمان ما در برنامه باشد و خود را به برنامه زنده برساند، در مسیر حرکت از منزل به فرودگاه سنندج دچار سانحه تصادف با اتومبیل می‌شود و در نهایت موفق نمی‌شود تا خود را به پرواز برساند، ولی این مرد بسیار متعهدانه و مقید برای ایفای نقش اعتقادی خود اصرار می‌کند تا خود را با ماشین به تهران برساند و در برنامه شرکت کند و واقعاً وقتی ما از موضوع باخبر شدیم گمان نمی‌کردیم که افتخار میزبانی ایشان را پیدا کنیم، اما دیدیم که چه حضور مؤثری داشت و این حضور تا چه میزان موجب تقدیر خود برادران اهل سنت از اقصی نقاط کشور شد که مدام با تماس‌های خودشان تشکر می‌کردند.
به نظرم اینها زیبایی‌هایی بود و هست که به این حرکت جلوه و معنا می‌دهد و جالب اینکه ما واقعاً دیدیم که واکنش این شبکه‌ها در مقابل این وحدت فقط هتاکی و اهانت و عصبانیت بود و بس. اما در پایان اجازه بدهید که با تمام صداقت تأکید کنم که برنامه ما هرگز دوست ندارد تا به جدال‌های بی‌حاصل و چالش‌های بی معنا تن دهد، ما همه جهد و تلاشمان برای فهم کردن حقیقت زندگی است و اگر از کسانی هم دعوت به مناظره علمی و گفت‌وگو می‌کنیم، فقط دوست داریم تا در پرتو تعاملات اخلاقی و علمی به یکدیگر و بینندگان کمک کنیم تا حقیقت را بهتر باز شناسیم، بنابراین اگر نگاه اینگونه شد، پس معنا ندارد که به دعوا و هتاکی و استهزا کشیده شود، پس ما در مقابل همه بی‌حرمتی‌ها فقط اعتقاد به رعایت ادب و اخلاقی داریم که آموزه اصیل اسلام عزیز به همه ما مسلمانان است و بس و امیدوارم که خداوند متعال با عنایت همواره خودش تفضلی کند که این نگرش هموار فراروی مسیر ما حاکم باشد و زندگی ما را آراسته سازد.
*خیلی ممنون از زمانی که در اختیار ما گذاشتید.
-خدا به شما و هر کسی که در عرصه رسانه‌های سالم و متعهد تلاش می‌کند، قوت دهد.