۲۱ مرداد ۱۳۹۲ - ۱۴:۲۵

نکته اخلاقی فیلم جدایی نادر از سیمین

پروفسور مارتین جی شارح معروف مکتب فرانکفورت و استاد تاریخ دانشگاه کالیفرنیا برکلی در گفتگو با گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر به بررسی شاخصهای نظام اخلاقی مطلوب پرداخته است.
کد خبر : ۱۲۸۰۳۶

صراطپروفسور مارتین جی شارح معروف مکتب فرانکفورت و استاد تاریخ دانشگاه کالیفرنیا برکلی در خصوص این موضوع که نظام اخلاق مطلوب برای یک جامعه مبتنی بر چه اصولی باید باشد گفت: آشتی دادن میان ادعاهای جهان‌گرایان و ادعاهای مطلق‌گرایانه در خصوص اخلاق با سنتها، عرف، رویه‌ها و ارزشهای فرهنگی مردم یک جامعه از مسائل چالش برانگیز برای فیلسوفان بوده است.

وی تصریح کرد: این مسأله همچنین برای الهی‌دانها و متفکران معتقد به تفکر انعکاسی و بازتابی موضوعی چالش برانگیز بوده و هست.

استاد تاریخ دانشگاه کالیفرنیا یادآور شد: نظام اخلاقی مورد احترام نظامی است که فروتنی و گشوده باشد و در آن دیدگاههای مختلف امکان بروز آراء و دیدگاههای خود را داشته باشند.

وی در ادامه تصریح کرد: در یک نظام اخلاقی مطلوب باید ارزشهای گروهای مختلف لحاظ شود و برای ارزشهای دیگران ارزش قائل شد و ارزشهای گروهی خاص به دیگران به صورت آمرانه تحمیل نشود.

مؤلف "فضیلت دروغگویی: درغگویی در سیاست" تأکید کرد: در چنین نظام اخلاقی، الزام به رعایت چشم بسته و کورکورانه آنچه نظامهای اخلاقی گذشته می‌گویند نیست. البته این به معنای طرد نظامهای اخلاقی گذشته نیست و از آن نظامها می توان چیزهایی برگرفت ولی پذیرش دربست و چشم بسته آن جایز نیست.

وی یادآور شد: یکی از مسائل و مباحث مهم در یک نظم اخلاقی می تواند چالش میان مسئولیتها و وظایف ملی و مسئولیتها و وظایف جهانی باشد. اینکه ارزشهای ملی و بومی چه نسبتی با ارزشهای جهانی دارد و در صورت واگرایی چه باید کرد از مباحث مهم در نظامهای اخلاقی به شمار می رود.

مؤلف "پندار دیالکتیک" در ادامه تأکید کرد: این موضوع یکی از مباحث گیج کننده در بحث اخلاق است. اگر ارزشهای ملی به ارزشهای جهانی تزاحم ایجاد کرد وظیفه و تکلیف چیست؟

وی افزود: در اینجا مایل هستم در مورد فیلم "جدایی"[جدایی نادر از سیمین] اثر اصغر فرهادی صحبت کنم. البته این برای مخاطبان فارسی زبان شاید امری بدیهی باشد.

مؤلف "مارکسیسم و تمامیت: سرگذشت یک مفهوم از لوکاچ تا هابرماس" افزود: در این فیلم شاهد پیچیدگی برخی مباحث اخلاقی در جامعه امروز ایران است. در واقع در این فیلم برخی مباحثی که دارای پیچیدگی در جامعه ایران است به تصویر کشیده شده است.

وی یادآور شد: البته این پیچیدگی برای کسانی که از بیرون به ایران نگاه می کند معنای دیگری خواهد داشت.

وی افزود: می‌توان گفت در واقع نگرانیهای جهانی از رهگذر تفاوتهای فرهنگی گاهی نمایان می شود.

بر اساس آنچه در این فیلم اتفاق می افتد گاهی قرار دادن مخاطب در تردید و آشکار نشدن مسائل مثمرثمرتر از این است که موضوعی آشکار و نمایان شود. به عبارت دیگر گاهی نشان ندادن یک مسیر و انتخاب است که حائز اهمیت است و نه نشان دادن مسیر.

مؤلف "مفهوم تمامیت در آرای لوکاچ و آدورنو" افزود: یعنی این تعلق می تواند به شکوفایی کمک کند.

وی یادآور شد: از اینرو یکی از ارزشهای اخلاقی که مبنا و اساسی است حق انتخاب است. بر این اساس آزادی انتخاب حتی از انتخاب درست نیز مهمتر است.

شارح مکتب فرانکفورت در پایان تأکید کرد: اگر انسان نتواند خطا کند و امکان خطا کردن برای انسان میسر نباشد ما فاقد کرامت انسانی خواهیم بود.

مارتین جی استاد تاریخ دانشگاه کالیفرنیا برکلی و شارح مکتب فرانکفورت و تاریخ عصر روشنگری است. مارتین جی علاقمند به بررسی مطالعات میان رشته‌ای در حوزه تاریخ است و به بررسی ارتباط میان تاریخ و سایر علوم پرداخته است. "جی" رساله خود را به صورت کتابی با عنوان "تصور دیالکتیکی" درآورد که مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران قرار گرفت.

آثار "جی" درباره مکتب فرانکفورت و نظریه انتقادی توجهات زیادی را میان اندیشمندان این حوزه‌ها به خود معطوف کرده است. "مفهوم تمامیت در آرای لوکاچ و آدورنو"، "آدورنو"، "انحراف خشونت" و "مارکسیسم و تمامیت: سرگذشت یک مفهوم از لوکاچ تا هابرماس" از جمله آثار او به شمار می‌روند. او سابقه تدریس در دانشگاههایی چون هاروارد، کرنل، آکسفورد و کمبریج را دارد.

منبع: مهر